برنامه «رهیافت» رادیو گفت و گو با موضوع تعارضات دین و مدرنیته در اندیشه های سیاسی و سكولاریسم و با حضور حسن یوسفیان عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) به روی آنتن رفت.

حسن یوسفیان با بیان اینكه سكولاریسم به معنای ساده یعنی جدایی دین و سیاست و یا جدایی دین و حكومت، به معنای اصلی آن پرداخت و گفت: معنای دقیق سكولاریسم این است كه ما به پدیده های عالم از جمله سیاست، آموزش و پرورش، اقتصاد نگاه آسمانی نداشته باشیم، نگاه زمینی داشته باشیم.

وی افزود: یكی از ثمراتش این است كه در عرصه حكومت و سیاست نخواهیم وحیانی تكیه كنیم و خود انسان با عقل خودش به این مباحث بپردازد.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) تاكید كرد: ابعاد گسترده سكولاریسم اختصاص به دین و سیاست ندارد و حتی در امور فردی هم انسان می تواند سكولار باشد.

وی سكولاریسم، اومانیسم و راسیونالیسم را از مولفه های اصلی مدرنیته برشمرد و گفت: اینها با همدیگر ارتباط دارند و در برخی از نوشته ها می بینیم كه اومانیسم مطرح می شود و بعد سكولاریسم را به عنوان مبنای اومانیسم بیان می كنند. در نوشته دیگری اومانیسم را مقدمه و مبنای سكولاریسم معرفی می كنند. آیا لزوما باید بگویم یكی از این دو حرف نادرست است؟ به نظر بنده می توان هر دو را درست در نظر گرفت یعنی اینها دو روی یك سكه هستند و اومانیسم به سكولاریسم و سكولاریسم هم به اومانیسم می انجامد.

یوسفیان با بیان اینكه هر سه این مولفه ها با نفی دین، گره خورده اند، تصریح كرد: یعنی شما می توانید عقلگرایی یا راسیونالیسم را طوری معنا كنید كه عقل جایگزین دین شود. اومانیسم نیز به همین معنا یعنی به انسان اصالت بدهید تا جای خدا را بگیرد و سكولاریسم گاهی به معنای نفی دین است و گاهی هم دین را به امور فردی محدود كردن و از از امور اجتماعی آن را كنار زدن، می باشد.

وی در عین حال اظهار داشت: كسانی كه مدافع مدنیته هستند گاهی نمی خواهند دین را كنار بگذارند و نمی گویند بر اساس مبانی مدرنیته، دیگر انسان نمی تواند دین دار باشد بلكه برایش محدودیت هایی را ایجاد می كنند یعنی برخلاف نگاه اول كه با تكیه بر قوانین می خواهد دین زدایی كند، این ها در عرصه اجتماع دین زدایی می كنند و حتی از اینكه انسان باید دین دار باشد دفاع هم می كنند ولی در عرصه حكومت داری و سیاست انسان باید به عقل خودش و داده های بشری خودش اكتفا كند.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) با اشاره به اینكه در عرصه اعتقادی یكسری مباحث جدید كه برگرفته از فلسفه غرب مطرح است و با عنوان «كلام جدید» معروف است، عنوان كرد: تفاوت بین كلام قدیم و جدید و مباحث اعتقادی سنتی و مدرن این است كه بحث های جدید كلامی و اعتقادی با نگاه اومانیستی مطرح شده اند.

وی ادامه داد: با نگاه اومانیسم كه با مسئله سكولاریسم پیوند می خورد بعضی ها می گویند در دنیای جدید ما باید ببینیم انتظار بشر از دین چیست به جای اینكه بگوییم انسان چه نیازی به دین دارد و چه تكلیفی را برای ما مطرح كردند بحث را از ناحیه انسان مطرح می كنند.

یوسفیان با اظهار به اینكه در نگاه اومانیستی به دین، قلمرو دین هم باید با نگاه به انسان معین می شود، توضیح داد: یعنی در عین حال كه دین داریم می خواهیم بگوییم انسان باید تعیین كند كه دین در چه قلمرویی سخن بگوید. در بحث انتظار بشر از دین، اومانیست ها می گویند انسان بر اساس فهرست نیازهای خودش به دین رو می آورد. در گذشته انتظار انسان از دین حداكثری بوده پس دین باید در عرصه سیاست هم وارد می شد اما الان دیگر بشر چنین انتظاری ندارد پس نباید دین وارد عرصه سیاست و حكومت بشود.