به گزارش خبرگزاری فارس، برنامه حجره رادیو گفت‌وگو با موضوع رمزارزها، فرصت‌ها و چالش‌ها برگزار شد و كارشناسان موافق و منتقد در گفت‌وگویی صریح و مبسوط به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.

ویژه برنامه حجره رادیو گفت‌وگو سه شنبه شب با موضوع "رمزارزها، فرصت‌ها و چالش‌ها" برگزار شد. در این نشست محمد تهرانی، منصور شریفی، حسین غضنفری، محمد مهدی خسروی و سلمان كونانی حضور داشتند؛ همچنین در بخشی از این نشست با علی محمد رجبی، جانشین معاون فنی پلیس فتا ارتباط تلفنی برقرار شد.

در آغاز این برنامه رادیویی، محمد تهرانی مدیر توسعه بازار شركت ققنوس، درباره كاربردهای رمزارزها در شرایط كنونی گفت: فناوری زیربنای رمزارزها، فناوری بلاكچین است؛ به عبارتی بلاكچین مثل كوهی از یخ است كه قله آن رمزارزهاست؛ رمزارزها ابزار مالی، تبادلی و سرمایه‌گذاری هستند اما آنچه دنیا را به فكر فرو برده، همان فناوری زیربنایی یعنی بلاكچین یا در نگاه عام‌تر فناوری "دفتر كل توزیع شده" است كه نباید آن را به رمزارزها محدود كرد؛ وقتی در پرداختن به این فناوری به رمزارزها بسنده می‌كنیم، فقط شاخه مالی، تبادلی و معاملاتی این فناوری را زیر ذره بین گرفته‌ایم.

*دولت برای فناوری بلاكچین قانون‌گذاری كند

وی تصریح كرد: فناوری بلاكچین كاربردهای بی‌شماری دارد و آنچه دولت و نهادهای حاكمیتی باید درباره آن به تصمیم برسند، فناوری دفتر كل توزیع شده است كه اهمیتش از رمزارزها جدی‌تر است؛ مبادله، سرمایه‌گذاری و استخراج همگی منوط می‌شوند به بخش خاصی از رمزارزها و بهتر است برای قانون گذاری فواید معنای عام این فناوری را مورد بررسی قرار دهیم؛ بنابراین بهتر است قانون گذاری درباره فواید عام دفتر كل توزیع شده صورت بگیرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه خاتم افزود: هرجایی نیاز باشد فضای شفافی در اختیار باشد كه امكان تقلب در آن وجود نداشته باشد و نیاز به اعتماد به كسی نداشته باشد و الگوریتمی در میان باشد كه نقش قانون را ایفا كند، می‌توان از فناوری دفتر كل توزیع شده استفاده كرد.

وی در ادامه گفت: به عنوان مثال اگر چندین سازمان، اطلاعات مشتریان خود را صرفا در دفتر انحصاری خودشان ثبت كنند، با راه‌اندازی دفتركل مشترك برای ثبت این اطلاعات، بدون نیاز به یك نقطه تمركز و رگولاتور می‌توانند اختلافات بین خودشان را با الگوریتم توافقی خودشان حل كنند؛ بنابراین در رمزارزها كاربردهای محدود مالی داریم ولی در فناوری بلاكچین، در اكثر حوزه‌هایی كه اطلاعات قابل ذخیره شدن داریم، می‌توان از این فناوری دفتر كل توزیع شده، استفاده كرد.

* قانون‌نویسی برای رمزارزها را پوچ می‌دانم

كونانی، جرم‌شناس و استاد دانشگاه تهران درباره ماهیت تكنولوژی بلاكچین و كیفیت قانون‌گذاری در این حوزه گفت: با توجه به فلسفه شكل‌گیری فناوری ناظر به رمزارزها، مقدم بر قانون‌گذاری در حوزه رمزارزها باید از امكان قانون‌گذاری و ضرورت‌های حقوقی صحبت كرد. قانون‌گذاری كه دولت در حوزه رمزارزها صورت داده مثل حركت از گام آخر به سمت گام اول است و این موضوع كار خطایی است. اگر بنا باشد روزی به این مرحله برسیم كه از رمزارزها استفاده كنیم، ما در پهنای بسیار وسیعی از تعاملات بین المللی قرار می‌گیریم و امكان محصور كردن آن در جغرافیای ایران امكان ندارد چرا كه یك فناوری كاملا تعاملاتی در سطح جهانی است. از نظر من برای عدم، قانون نمی‌نویسند و رمزارزها از نظر من برای ایران امروز یك امر عدمی هستند و قانون نویسی در این حوزه را پوچ می‌دانم.

استاد دانشگاه تهران تصریح كرد: در بحث رمزارزها به عنوان یك فرد حقوقی، این سوال اقتصادی را دارم كه آیا رمزارزها در نظام پولی و مالی و بانكی امروز ایران می‌توانند بدون ایجاد اخلال در سایر سامانه‌های مالی و پولی ما و كاركردها فعالیت بكنند و فضای مبادلاتی ایمن و شفاف را برای ما فراهم كنند؟ درباره قابلیت‌های رمزارزها، گفته می‌شود رمزارزها قابلیت جایگزینی پول را هم دارند؛ اگر امكان تحقق چنین مواردی وجود دارد و رمزارزها مبارزه ذاتی با سایر كاركردهای ما در حوزه اقتصادی ندارند، آن زمان می‌توان درباره استفاده و وضع قوانین حقوقی آن صحبت كنیم.

وی تصریح كرد: ابتدا ضرورت دارد هویت و ماهیت رمزارزها را بشناسیم، تطبیق آن با نظام اقتصادی ایران را بررسی و ارزیابی كنیم و در صورتی كه به نظر كارشناسان، استفاده از این فناوری كاركرد مثبت و جنبه سازنده در اقتصاد كشور ایفا می‌كند، آن وقت ما از جنبه حقوقی اعلام می‌كنیم با هیچ فناوری نوین و سازنده‌ای مشكلی نداریم و عقل و منطق و شرع هم به ما اجازه مخالفت شعاری نمی‌دهد.

*شكل‌گیری هزاران كسب و كار مبتنی بر بلاكچین در دنیا

در ادامه غضنفری، كارشناس تحلیل تكنیكال در عرصه دیجیتال و بلاكچین با اشاره به اهمیت شناخت هرچه بیشتر فناوری بلاكچین و كاربرد رمزارزها گفت: رمزارزها یكی از كاربردهای بلاكچین هستند. برخی معتقدند بلاكچین به جهت وسعت تأثیرگذاری در زندگی ما در آینده با اینترنت قابل قیاس است. پژوهشگران و آینده پژوهان با این ادبیات از بلاكچین صحبت می‌كنند كه بلاكچین می‌خواهد تأثیر اینترنت را به مرور زمان در زندگی افراد تكرار كند.

وی ادامه داد: همان طور كه می‌دانید اینترنت فقط نظام پرداخت جوامع را متحول نكرد كه بخواهد به عنوان ابزار پرداخت شناخته شود؛ از طرفی این گزاره درست است كه بلاكچین با بیت كوین شناخته شد و بیت كوین شناخته شدن ترین رمزارز دنیا است كه از سال 2009 از طرف فرد یا گروهی كه هیچ وقت هویتش برای هیچكسی مشخص نشده، شروع به كار كرد و اختراع شد. معتقدم مخترع بیت كوین با فلسفه مشخصی كاربرد پرداخت را برای اولین محصول مبتنی بر بلاكچین انتخاب كرده تا توجه عموم را به این فناوری (بلاكچین) جلب كند و معتقدم این توجه سال‌هاست جلب شده و استفاده از این فناوری وارد فاز عملیاتی شده است. اگر كانون توجهمان را رمزارزها و صرفاً پرداخت بگذاریم، بخش عمده‌ای از تصویر بزرگی كه بلاكچین می‌تواند به ما بدهد را از دست می‌دهیم.

كارشناس تحلیل تكنیكال در عرصه دیجیتال و بلاكچین با مثبت ارزیابی كردن ورود فناوری بلاكچین به حوزه‌های كسب و كار افزود: هزاران كسب و كار مبتنی بر بلاكچین در دنیا شكل گرفته است. فرض كنید بخواهیم كسب و كاری در حوزه بهداشت و سلامت، هوش مصنوعی و یا واقعیت افزوده راه اندازی كنیم، نیاز به سرمایه و یك تیم متخصص است كه می‌توان از فناوری بلاكچین بهره گرفت حال آنكه جنس این بهره مندی اساسا از نوع نظام پرداخت و از كانال رمزارزها نیست. ما در محاصره اقتصادی هستیم و محدودیت تعامل و نظام بین المللی پرداخت با دنیا فشارهایی را بر نظام پرداخت كشور ایجاد كرده كه بلاكچین می‌تواند برای خروج از این فشار موهبت و نعمت باشد. به عنوان مثال رژیم اسرائیل در سال 2018 بیش از 600 میلیون دلار جذب سرمایه در كسب و كارهای بلاكچینی و صرفاً از طریق رمزارزها داشته است و این یعنی كشوری كه 1 دهم درصد جمعیت دنیا را دارد، بین 3 تا 5 درصد سرمایه فضای بلاكچین را جذب كرده است. بنابراین اگر شرایط فعلی كشور را در نظام پرداخت لحاظ كرده و سپس با بلاكچین مواجه شویم، هوشمندانه‌تر و چابك‌تر درباره آن تصمیم خواهیم گرفت.

وی افزود: كشور سنگاپور به یك بندرگاه مطمئن در حوزه رمزارزها معروف شده و توانسته بسیاری از كسب و كارهای بین المللی از طریق رمزارزها را در دل خود جای دهد و در حال تبدیل شدن به بستر تكنولوژی است كه افراد اتفاق نظر دارند، قرار است فردا را بسازد. احساس می‌كنم در شرایط فعلی كشور فارغ از اینكه چقدر در زیرساخت‌های حقوقی كم و كاست داریم فناوری بلاكچین، راه فراری از محدودیت‌های ایجاد شده است. قانون‌گذاری‌ها در حوزه رمزارزها و بلاكچین باید به سمت نظم و شفافیت برود و قابلیت اجرای شدن داشته باشد؛ اینكه اعلام كنیم ماین و استخراج آزاد ولی معامله رمزارزها ممنوع است به نظر نیاز به بازبینی دارد. معتقدم ایران می‌تواند به مراتب نسبت به دو كشور مذكور یعنی اسرائیل و سنگاپور در زمینه بهره گیری از فناوری بلاكچین و رمزارزها موفق‌تر عمل كند.

*چالش مواجهه دولت‌ها با پدیده رمزارزها كماكان ادامه دارد

شریفی در ادامه درباره تبادل رمزارزها در تبادلات مالی جهانی گفت: آخرین گزارش مجمع جهانی اقتصاد در سال 2016 بوده و نشان می‌دهد كه رمزارز در حال حاضر موضوع روز نیست و این در حالی است كه ما هنوز درباره این موضوع قانون گذاری كاملی نكردیم. از سال 2008 تاكنون زمان زیادی گذشته و كمی از زمان قانون‌گذاری درباره آن در سطح جهانی گذشته است؛ اما چالش مواجهه با آن در دنیا و در میان دولت‌ها كماكان وجود دارد. رمزارزها نوعی ابزار معاملاتی هستند كه اگر حجم مبادلات بین المللی را در سطح كلان ببینیم، نمی‌توان خیلی روی آن‌ها حساب كنیم و به نوعی ابزار معاملات خرد و متوسط هستند. برای شرایط فعلی ایران كه آمریكا حساب شخصی را در خارج از ایران به دلیل جمع آوری كمك به مردم سیل زده مسدود می‌كند، رمزارزها برای تبادلات مالی در سطح خرد كاركرد پیدا می‌كنند.

مدیر گروه اقتصاد مركز آینده پژوهی سازمان سراج افزود: در مبالغ خرد و برای معاملات فروشگاهی، رمزارزها كاركرد قابل قبولی به ویژه برای شرایط فعلی كشور پیدا می‌كنند. اگر دولت پشتوانه استفاده از رمزارزها در تبادلات مالی كوچك را ایجاد كند، می‌توان با ورود سرمایه و به طور ویژه پول معادل آن حتی در مقیاس كوچك تبادلات بین المللی را به واسطه رونق تولید را به ویژه با كشورهای همسایه شكل داد و اتفاقا شفافیت‌زا هم خواهد بود؛ بنابراین رمزارزها در خرده فروشی‌ها می‌تواند رهگیری تبادلات و تحریم‌های امریكا را دچار چالش كند.

*بیت‌كوین؛ گوی بلورینی با آورده‌های مشخص و صاحبانی ناشناس

محمد مهدی خسروی استاد دانشگاه و پژوهشگر در رابطه با تهدیدات رمزارزها، با اشاره به اینكه خروج سرمایه از كشور در مقطع كنونی قابل توجه است، گفت: فلسفه اقتصادی بر جنبه فناورانه رمزارزها مقدم است و اینكه غیرمتمركز هستند، ویژگی قابل توجه رمزارزها است. اینكه بگوییم چون فناوری بلاكچین به لحاظ فنی، فناوری مناسب و قابل استفاده‌ای است، پس لزوماً استفاده و ورود رمزارزها به نظام پرداخت كشور می‌بایست رخ دهد، مغاله آمیز است ولی مكرر استفاده می‌شود، همان طور كه قمار اینترنتی از بستر اینترنت صورت می‌گیرد و ما با آن مخالفیم. همچنین در جامعه ما بین شایع شدن یك مسئله و استفاده از آن هم مغالطه صورت می‌گیرد یعنی الزاماً هر آنچه در میان عموم رواج دارد لزوماً به معنای مهر تأیید بر آن نیست و نتیجه گیری درستی نیست. ما باید تمام مضرات و منافع را بگوییم تا بتوان بررسی كرد در چه قالبی قابل تجویز برای شرایط فعلی كشور است. عمده جرایم اینترنتی در مقطع كنونی به دلیل ویژگی عدم شناسایی و عدم رهگیری از بستر رمزارزها اتفاق می‌افتد. بیت كوین مثل گوی بلورینی می‌ماند كه آورده‌ها در آن مشخص و صاحبان این آورده‌ها ناشناس هستند و این به حساب بانكی شباهت دارد كه اطلاعات حساب مشخص است اما نمی‌دانیم برای چه كسی است. این موضوع مشابه شرایطی است كه سرقتی از شما اتفاق بیفتد و پول شما در حساب دیگری باشد و بدانید سرمایه شما در این حساب است ولی چون قابل ردیابی نیست نمی‌توانید اثبات كنید پول برای شماست كه این یك ویژگی منفی است.

* بلاكچین بستری مناسب برای بزهكاری و جرایم اینترنتی

وی در ادامه افزود: اینكه مالكیت و تصاحب در شبكه بلاكچین قابل تشخیص نیست موجب شده بستری مناسب برای بزهكاری و جرایم مرتبط ایجاد شود. همین عدم شناسایی موجب تحصیل مال مجرمانه و پولشویی است. مثال بارز این موضوع، پرونده‌ای است كه در آن به مدت 4 سال یكی از قاچاقچیان بزرگ مواد مخدر در آمریكا شناسایی نمی‌شد كه با قرائن و شواهد بیرونی، رهگیری شد. دلیل این عدم شفافیت استفاده از رمزارز بیت كوین بود. اطلاع دارم در قوه قضائیه پرونده‌های بسیاری درباره پولشویی و قمار اینترنتی در بستر رمزارزها وجود دارد كه مجرمان به دلیل پتانسیل عدم شناسایی در بستر رمزارزها به سمت آن سوق پیدا كرده‌اند و البته تا حدودی قابلیت نظارتی وجود دارد اما اینكه ارز دیجیتالی بستری شده كه با استفاده از آن جرم رخ می‌دهد، قابل كتمان نیست.

خسروی با اشاره به تغییرات غیرمنتظره و ناگهانی نرخ رمزارزها به ویژه بیت كوین گفت: به دلیل نوسان شدید قیمتی به عنوان یك ابزار پرداخت نمی‌توان روی بیت كوین حساب كرد و به جای اینكه وسیله پرداخت باشد، موضوع سرمایه‌گذاری شده است و این یعنی زنگ خطر! وقتی تلاطمی در بازارهای سرمایه‌گذاری مثل ارز و خودرو رخ می‌دهد، قیمت‌ها افزایش و عرضه كاهش می‌یابد اما به هرحال با سود یا زیان، سرمایه داخل كشورمان موجود است ولی در رمزارزها وقتی سرمایه‌گذاری موضوعیت پیدا می‌كند و می‌شود با پایین‌ترین كارمزد و در زمانی كوتاه، سرمایه را از كشور خارج كرد، پس تشدید خطر خروج سرمایه از كشور بالاست كه این خطر بالاتر از خروج دلار و یورو خواهد بود. با این تفاسیر مدافعان استفاده از رمزارزها در زمینه اقتصادی باید شفاف و به صورت مصداقی درباره مزایای آن توضیح بدهند تا پس از آشكار شدن جنبه‌های مثبت و منفی، تصمیم بگیریم به سمت تجویز و یا ممنوعیت برویم.

* نمی‎توان روی رمزارزها، برای دور زدن تحریم‌ها حساب باز كرد

خسروی در رابطه با دور زدن تحریم‌ها از طریق رمزارزها گفت: تا جایی كه اطلاع داریم مصادیق زیادی برای استفاده از رمزارزها در دورزدن تحریم‌ها رخ نداده است كه دلیل آن شناسایی طرفین معاملات رمزارزها در برخی كشورها است. مردم در استفاده از رمزارزها به عنوان ابزار پرداخت، به سراغ صرافی‌های دیجیتال در حوزه رمزارزها رفته‌اند كه از تحریم‌های امریكا پیروی می‌كنند. مواردی داریم كه صرافی‌های دیجیتال، اموال ایرانیان را شناسایی و بلوكه كرده‌اند؛ پس نمی‌توان با قطعیت روی ویژگی عدم شناسایی رمزارزها برای دور زدن تحریم‌ها نیز حساب كرد چرا كه اغلب رگولاتورها در دنیا به سمت اعتبارسنجی و شناسایی طرفین مبادلات رمزارزها و در مرحله بعد تبعیت از تحریم‌ها علیه كشور حركت كرده است.

* بانك مركزی درباره رمزارزهای جهان‌روا از خودش سلب مسئولیت كرده است

تهرانی، مدیر توسعه بازار شركت ققنوس در ادامه درباره مواجهه دولت و بانك مركزی با رمزارزها گفت: قبل از اینكه ارزها برای مبادلات بروز و ظهور كنند، مبادلات بر اساس طلا صورت می‌گرفته كه ارزش ذاتی داشته است و این ارزش ذاتی ناشی از تقاضا، كمبود و محدودیت استخراج بود. وقتی تقاضا و كمیابی وجود دارد، كالا قیمت می‌گیرد. بعد از طلا سكه‌های فلزی رواج پیدا كردند و سپس حاكمیت‌ها به سراغ چاپ اسكناس رفتند. وقتی من 1000 تومان اسكناس در جیب دارم مثل این است كه به اندازه 1000تومان دارایی به بانك مركزی داده‌ام و اسكناس گرفته‌ام.

وی افزود: مردم به سمت بیت كوین گرایش پیدا كردند چرا كه همیشه عرضه آن محدود و تقاضای آن در روز اول صفر بود و ارزش آن در روز اول بسیار ناچیز بود و به هر دلیلی تقاضا (حتی برای مانور در اعمال مجرمانه) رو به رشد حركت كرد، بیت كوین ارزش پیدا كرد. اما از معایب بیت كوین چگونه می‌توان مصون بمانیم؟ آقای خسروی به درستی اشاره كردند، بیت كوین می‌تواند ابزار پولشویی و تأمین مالی تروریسم بشود. در خصوص شناسایی دارندگان رمزارزها، رگولاتورهای دنیا راهكارهایی را در نظر گرفتند. رگولاتور حوزه پول و اسكناس كه بانك مركزی‌ها هستند، در فضای رمزارزهای غیرمتمركز مردم نهاد مثل بیت كوین و اتریوم، بانك مركزی‌ها هیچ اختیاری ندارند. راهكاری كه ارائه می‌كنند مبتنی بر تفكیك فضای رمزارز و فضای واقعی است؛ زیرا در فضای رمزارز دست رگولاتور بسته است و در فضای واقعی جای مانور دارد. اولین پل ارتباطی بین این دو فضا، مردم و اشخاص حقیقی را به شماره حساب یا همان كیف پول دیجیتال (WALET) متصل می‌كند. پس اگر رگولاتور بتواند كیف پول‌ها را كنترل كند، ارتباط بین اشخاص و حساب‌ها هم قابل كنترل خواهد بود.

مدیر توسعه بازار شركت ققنوس اضافه كرد: جای دیگری كه دنیای واقعی را به دنیای رمزارزها متصل می‌كند صرافی‌های دیجیتالی است؛ اگر نهاد ناظر بتواند ارتباط بین پول واقعی با رمزارزها را در صرافی‌های دیجیتال رصد كند، می‌تواند شناسایی را در حوزه رمزارزها افزایش دهد. بنابراین اگر قانون‌گذار به عنوان رگولاتور این دو گلوگاه یعنی كیف پول و صرافی‌های دیجیتال را كنترل كند، بانك اطلاعاتی برای خودش ایجاد كرده است و در حقیقت پول خودش را كنترل كرده است و این چنین امكان كنترل ریال و ارزهای بین المللی را بالا می‌برد. اولین كنترل بحث شناسایی مشتری از طریق یك بانك اطلاعاتی است كه تا پیش از این قابل تشخیص نبود پول‌های موجود در فضای رمزارزها متعلق به كیست اما حالا می‌توان پول‌هایی كه وارد كانال رمزارزها می‌شود را هم تشخیص بدهیم و حتی اینترپل هم می‌تواند از تجمیع اطلاعات كشورهای مختلف به یك جمع بندی برسد. بانك مركزی اما حساب كار خودش را از كیف پول رمزارزها و صرافی‌های دیجیتال جدا كرده و اینگونه احراز هویت را برای خودش تقریباً ناممكن كرده است.

وی تصریح كرد: بانك مركزی درباره رمزارزهای جهان‌روا از خودش سلب مسئولیت كرده و در مورد رمزارزهای داخلی عنوان كرده اگر بر مبنای دارایی باشند، زیرمجموعه سازمان بورس و اگر بر پایه طلا و ریال باشند ذیل مقررات بانك مركزی قرار می‌گیرند.

*نگران از دست رفتن سرمایه مردم در حوزه رمزارزها هستیم

در ادامه علی رجبی، جانشین معاون فنی پلیس فتا در ارتباط تلفنی با انتقاد از كاركرد رمزارزها در نظام پرداخت گفت: هنوز نسبت به تعیین تكلیف خیلی از مقررات مرتبط با حوزه رمزارزها و مشخص كردن اینكه آیا این رمزارزها پول هستند یا كالا محسوب می‌شوند دچار مشكل و عدم تصمیم گیری هستیم. متأسفانه تا به حال نتوانسته‌ایم، احراز هویت مالكان رمزارزها را از روش‌هایی كه اشاره شد، انجام دهیم و به نوعی با عدم شفافیت و خلأهای قانونی در این حوزه مواجه هستیم. همچنین در داخل كشور نمونه‌های بسیار متعددی از صرافی‌های فعال در حوزه بلاكچین و رمزارزها وجود دارند كه تحریم شده‌اند؛ از طرفی در كشورهای مختلف دنیا نمونه‌های زیادی وجود دارد كه WALETها به صورت سازمان یافته هك و سرقت شده‌اند و پول‌های هنگفتی جا به جا شده است. وی ادامه داد: یادمان نرود سال 96 به دلیل چالش موسسات مالی غیرمجاز و از دست رفتن سرمایه برخی مردم، بحران‌های اجتماعی زیادی در كشور داشتیم. همچنین نوسانات قیمتی بسیار شدید بیت كوین می‌تواند سرمایه‌های بسیاری از مردم را از بین ببرد و چالش‌های امنیت ملی به وجود بیاورد. به عنوان پلیس فتا تأكید می‌كنم، مخالف آن هستیم كه بدون آمادگی در حوزه رمزارزها حضور پیدا كنیم؛ هنوز در كشور زیرساخت تشخیص و احراز هویت دیجیتال و آنلاین را به طور خیلی منظم نداریم.

وی تصریح كرد: بیش از 60 درصد جرائم سایبری كشور در حوزه جرایم مالی است كه شامل انواع و اقسام برداشت‌های غیرمجاز و كلاهبرداری‌ها می‌شود و اگر این جرایم به سمت پول‌های مجازی و رمزارزها حركت كند و ما بی‌محابا به خاطر فواید احتمالی رمزارزها به آن‌ها روی بیاوریم؛ آیا می‌توانیم امنیت ملی را فدای مزایای و محاسنی كنیم كه هنوز اندازه گیری نشده است؟ به این موضوعات باید به صورت علمی توجه شود. صرف اینكه چند كشور در دنیا این كار را انجام داده‌اند، قابل تعمیم به ایران نیست؛ چرا كه شرایط كشورمان با شرایط بسیاری از كشورهای دنیا متفاوت است. ما در شرایط تروریسم اقتصادی قرار داریم؛ هیچ كشوری در دنیا را سراغ نداریم كه سیستم پولی و مالی غرب با استفاده از همه ابزارهایش بخواهد گردش‌های مالی ما را شناسایی، افراد را تحریم و دارایی‌های ما را بلوكه كند. ما باید یك سری معادلات را بومی كرده و متناسب با شرایط امروز خودمان با پدیده رمزارزها مواجه شویم.

رجبی درباره جرایم رخ داده در حوزه رمزارزها افزود: كاربرهای ایرانی كه به سمت رمزارزها می‌آیند و به دلیل عدم تخصص و عدم آگاهی از ماهیت و حتی اصول اولیه داشتن رمزارزها، هنگام تبدیل پول به رمزارزها كیف پولی تحویل گرفتند كه شخص واسط كیف پول و رمز آن را نزد خود نگه داشته و با این حساب تراكنش انجام داده و سرمایه‌گذار زمانی خبردار شده كه دارایی خود را از دست داده است؛ همین‌طور نمونه‌هایی داشتیم كه تحت عنوان سرمایه‌گذاری در حوزه رمزارزها در كشور پول‌هایی از مردم دریافت شده و كلاهبرداری صورت گرفته است.

كارشناس ارشد امنیت سایبری پلیس فتا با انتقاد جدی از خطرات و آسیب‌های ترویج رمزارزها در جامعه افزود: در اداره پلیس درباره موضوع پولشویی و پول‌های با منشأ مجرمانه و همچنین سایت‌های قماربازی دچار چالش و پرونده‌های متعددی هستیم كه به رمزارزها مرتبط هستند؛ افرادی هستند كه وجوه حاصل از سرقت خود را با هدف عدم ردیابی بلافاصله به رمزارزها تبدیل می‌كنند كه كار رسیدگی به جرایم را بسیار سخت می‌كند. نمونه‌هایی هم داشتیم كه با استفاده از بدافزارها و یا به روش مهندسی اجتماعی و هدفمند، رمزارز افراد دچار دستبرد و دستخوش تغییرات شده است.

*خرید گروهی بیت‌كوین، سرمایه مجهول برای ناظران و مشخص برای دارندگان

كونانی در ادامه با اشاره به تغییر و تحولات در حوزه سرمایه گذاری در بیت كوین گفت: تا دیروز اگر فرد واحدهای بیت كوین را خریداری می‌كرد، الان به طور مثال 20 نفر (به صورت گروهی) با سرمایه مجهول و نامشخص امكان خرید و حضور در پنل‌های حضوری و خصوصی داشته باشند؛ این یعنی یك سرمایه اجتماعی مجهول برای ناظران و مشخص برای دارندگان! اینكه بخواهیم در مبدأ شناسایی كنیم با این موضوع كه همان دارندگی اجتماعی است و خرید شراكتی است، قابل تشخیص از طریق فرآیند نظارت به شیوه كنونی نخواهد بود؛ چرا كه رمزارزها در حال تغییر هستند تا ویژگی غیرقابل شناسایی خود را حفظ كند. بنابراین به نظر من اینكه بخواهیم شناسایی افراد و سرمایه‌ها را در فضای رمزارزها رصد كنیم یك امر نشدنی است.

حقوقدان و استاد دانشگاه تهران افزود: یكی از استعدادهای منفی رمزارزها، امكان آنلاین تغییرپذیری (جعل آنلاین) در كسری از ثانیه است. انتظار داریم به مردم اطلاع رسانی شود رمزارزی رایج شده كه اصرار بر غیرشفاف بودن و ناشناختگی دارد و با فلسفه حذف واسطه‌گری نظام و عملیات بانكی، واسطه‌های دیگری دارد كه به دنبال سود در این فضا خواهند بود. این ناشناختگی در فضای رمزارزها مبانی توجیهی خاصی دارد و با هدف دستكاری آنلاین انجام شده است.

كونانی درباره قوانین بانك مركزی و مصوبات هیأت دولت درباره رمزارزها گفت: اینكه خرید و فروش‌ها را ممنوع كنیم و آبراهه‌های كوچك مثل ماینینگ را آزاد كنیم، حرف غلطی است كه خیلی خرد جمعی در این مدل به چشم نمی‌خورد و این ادبیات تجویزی و مشروع پندارانه شكل می‌گیرد و این خیلی خطرناك است و می‌بایست با دقت نظر بیشتری موضوع بررسی شود كه آیا این دوگانگی صحیح است یا نه؟ اوج خطر اینجاست؛ با چه منطق و توجیهی به این جمع بندی رسیده‌ایم كه این نوع فعالیت (در حوزه رمزارزها) اگر شكل بگیرد، به فلان دستگاه یا وزارتخانه ما ممكن است منفعت و كمك اقتصادی برسد؟

وی تصریح كرد: در شرایط قانونی فعلی كشور با توجه به تعارض‌های مستقیمی كه فعالیت رمزارزها با نظام اقتصادی و قوانین پولی و بانكی ما دارد، بنابراین فعالیت در این حوزه نمی‌تواند مشروعیت داشته باشد. برای من باعث حیرت است كه دولت بر چه مبنایی به بانك مركزی اجازه داده درباره رمزارزها صحبت كند در حالی كه این موضوع با سایر قوانین كشور تعارض آشكار و مستقیم دارد؟ ما برخی فعالیت‌های مجرمانه محدود را داریم كه در فضای رمزارزها، امكان توسعه 100 درصدی پیدا كرده‌اند.

این كارشناس حقوقی افزود: دولت آیین نامه‌ای درباره نظارت بر كسب و كارهای فضای سایبری نوشت. در فضای كانال تلگرام كسب و كارهایی راه اندازی شده كه روزانه میلیاردی پول جا به جا می‌كنند و به هیچ مرجعی پاسخگو نیستند. به طور مثال اطلاع دقیق دارم دستگاه‌های ذیربط و آگاه ما به هر دلیلی، پاسخی به مقام قضایی در خصوص پرونده‌ها و فعالیت‌های تبهكاری كه در بستر كانال تلگرام انجام می‌شود، نداده‌اند؛ بنابراین ما در فضای تلگرام نتوانستیم كسب و كار مشروع بسازیم. در بحث رمزارزها هم به همان صورت است، فقط مقداری فنی‌تر، پیچیده‌تر و توسعه یافته‌تر از كسب و كارهای تلگرامی است. امكان تبادل تروریستی داده‌ها و اطلاعات دارندگان واحدهای رمزارزی به نام بیت كوین خودش یك فعالیت مجرمانه قابل توجه است كه به نظر من مزایای اقتصادی آن در مقایسه با چنین مخاطراتی قابل طرح نیست.

*مقابله با تحریم از طریق رمزارزها، سخن‌سرایی كودكانه است

وی تصریح كرد: اگر فكر كنیم با ابزاری كه خود عوامل تحریم به دست ما داده‌اند، می‌توان با تحریم بجنگیم به دوره‌های سخن سرایی قبل از كودكی می‌رسیم! خلق رمزارزها كاملا آگاهانه است و آگاهی مطلق وجود دارد كه ادبیات رمزارزها شكل بگیرد، معاملات خرده پا به كمك این‌ها در جوامعی مثل ایران شكل بگیرد تا كم كم بتوانند كورسوهای گرفتن نور از خورشید اقتصاد جهانی برای ایران وجود دارد، آن‌ها هم مسدود شوند؛ اساسا من فكر می‌كنم نباید از ابتدا این موضوع را طرح كنیم كه بتوانیم با ابزار دنیای سلطه اقتصادی، امیدوار به دورزدن موانع اقتصادی كشورمان باشیم.

این حقوقدان و جرم شناس گفت: یكی از جرایم شایع سایبری كشور ما، جعل اطلاعات و جعل هویتی است؛ الان با توجه به امكان سرمایه‌گذاری جمعی كه در بیت كوین وجود دارد كه شرایطی مشابه بازار مشترك دهه 90 است، دارندگان مبدا و مقصد خودشان می‌توانند به راحتی اطلاعات و ارزش افزوده خودشان را در این فضا كاملا تغییر بدهند و اصطلاحاً جعل سند كنند. اگر گم شدن رمزارز و اختلالات تراكنشی در رمزارزها رخ بدهد، هیچ مقام پاسخگوی منطقه‌ای، ملی و بین المللی به چنین موضوعی وجود ندارد و هیچ كسی ریسك ناشی از معاملات و كاهش و افزایش ارزش بیت كوین را بر عهده نمی‌گیرد.

*افت شدید ارزش بیت‌كوین به موازات كاهش ارزش ریال

تهرانی درباره نوسانات شدید قیمت بیت كوین گفت: ما نوسانات را با نوسان سایر ارزها مثل دلار مقایسه كنیم كه از 4 تا 18 هزار رفت و مجدد تا 12 هزار برگشت؛ پس ما باید بگوییم تبدیل ریال به دلار هم نوسان خیلی شدید دارد و مردم دارایی‌های خود را در دلار نگه دارند، چرا كه ممكن است نوسان شدیدی در ارزش ریال رخ دهد و همان دوره كه ارزش ریال یك سوم شد، بیت كوین هم به یك سوم قیمت تقلیل پیدا كرد. همچنین ما نوسان دلار نسبت به طلا را هم در شوك نیكسون داشتیم، قبل از شوك نیكسون قیمت هر اونس طلا 35 دلار بود و در حال حاضر قیمت هر اونس طلا 1500 دلار است؛ پس دلار هم نوسان شدیدی داشته است. اگر ما نسبت به ریال بیت كوین را مقایسه كنیم، بیت كوین نوسان شدیدی نداشته است.

*تبانی احتمالی قدرت‌های بزرگ اقتصادی برای بی ارزش كردن بیت‌كوین به ضرر خودشان است

عضو هیأت علمی دانشگاه خاتم افزود: اینكه خودمان براساس یك الگوریتمی صحت سنجی در بیت كوین می‌كنیم و اساس الگوریتم ریاضیات است و بر پایه حق بنا شده، می‌توان ادعا كرد اگر الگوریتم درست است، همیشه درست كار می‌كند و دخل و تصرف انسانی در آن تأثیری ندارد. سوال اینجاست كه آیا در این الگوریتم امكان تبانی وجود دارد؟ فرض كنیم تبانی در شبكه بیت كوین اتفاق بیفتد و ماینرهای چین یا آمریكا با هم تبانی كنند، غیرمتمركز بودن شبكه نقض و ارزش بیت كوین صفر می‌شود و این مهم بیشترین ضرر را به همان ماینرها و دارندگان عمده بیت كوین می‌زند؛ بنابراین از نظر عقلایی فرض تبانی كردن را دور از ذهن می‌كند.

* هنوز برای ما شفاف نشده كه با شرایط فعلی اقتصاد ایران، رواج رمزارزها چه مزایایی برای كشور دارد؟

محمد مهدی خسروی درباره قانون گذاری بانك مركزی در حوزه رمزارزها و در پاسخ به انتقاد محمد تهرانی به كیفیت مواجهه بانك مركزی با این پدیده گفت: ممنوعیت خرید و فروش بیت كوین و استفاده از آن به عنوان ابزار پرداخت با سلب مسئولیت متفاوت است؛ بانك مركزی اعلام كرده رمزارزها را به عنوان ابزار و واسطه پرداخت نمی‌شناسد.

پژوهشگر و كارشناس رمزارزها، درباره نوسانات شدید بیت كوین نیز گفت: اگر نسبت ریال به دلار در برهه‌ای از زمان نوسانات شدید داشته و دچار عیب است، دلیلی نمی‌شود كه افراد را در حلقه و عیب دیگری از این قبیل نوسانات در نسبت ریال به بیت كوین بیندازیم؛ تا كارشناسان اقتصادی، جانشین كردن بیت كوین به ریال را از حیث اقتصادی شفاف بررسی نكنند و مطرح نكنند كه این جایگزینی و تبدیل چه نفع و عایدی برای اقتصاد ایران در شرایط كنونی دارد، نباید به سراغ گزاره بعدی برویم. اینكه جریانی در دنیا راه افتاده ما لزوماً باید به آن بپیوندیم، باید غلطی است. به نظر من بین پیوستن به این جریان با اقبال برخی كشورها در دنیا گپ اقتصادی وجود دارد و هنوز برای ما شفاف نشده كه با شرایط فعلی ایران این اقدام چه مزایایی برای كشور دارد؟ اگر این چرایی مضرات داشت به عدم پیوستن منتج می‌شود و اگر مزایا داشت، قابل پیوستن و طرح شفاف مزایای رمزارزها برای اقتصاد كشور است كه كماكان برای عموم جامعه این موضوع مبهم است.

خسروی در ادامه مجدد درباره قانون گذاری در حوزه رمزارزها تصریح كرد: اینكه مصوبه هیئت دولت استفاده از رمزارزها در مبادلات و استفاده به عنوان ابزار پرداخت را ممنوع اعلام كرده و استخراج (ماینینگ) را با ملاحظاتی تجویز كرده است كه به نظر از حیث ارزآوری این تجویز انجام شده است. معتقدم این تجویز دولت هم با نرخ برق صادراتی محدودیت‌هایی برای استخراج ایجاد می‌كند و دولت این پیام را به ماینرها ارسال می‌كند كه باید پول برق استفاده شده در فرآیند ماینینگ را به قیمت واقعی بپردازی.

وی در پایان با اشاره به الزامات شناسایی فعالین حوزه رمزارزها از طریق كیف پول و صرافی‌ها گفت: لزوماً نمی‌توان اطلاعات همه فعالین این شبكه را استخراج كرد چرا كه فرد لزومی بر رجیستركردن اطلاعات خودش در سامانه صرافی‌های دیجیتال و به نوعی چنین خوداظهاری نمی‌بیند و امكان اینكه به دلیل ویژگی عدم شناسایی به این شبكه رجوع كرده باشد، بالاست.