برنامه "گفت‌وگوی فرهنگی" با موضوع (ترجمه متون تخصصی چالش‌ها و راهكارها با تمركز بر متون دانشگاهی) با حضور دكتر نازنین خلیلی‌پور، مترجم و عضو مركز دایره‌المعارف اسلامی روانه آنتن شبكه رادیویی گفت‌وگو شد.

نازنین خلیلی‌پور در مصاحبه با رادیو گفت‌وگو بیان كرد: امروز در حوزه ترجمه با پدیده‌ای به نام ترجمه‌سازی مواجه هستیم كه قبلا با كتابسازی مواجه بودیم و اكنون ترجمه‌سازی به دلایل متعددی رواج پیدا كرده است. نخست این‌كه در دانشگاه‌ها به رزومه افراد نمره داده می‌شود كه بر اساس آن ارتقا پیدا می‌كنند. حال یك كار پژوهشی ممكن است زمان خیلی زیادی ببرد، اما كار ترجمه از نظر آنها قدری ساده‌تر است و حتی می‌توانند متن را به ماشین ترجمه بدهند و متنی دریافت كنند، بعد به فردی پولی بدهند تا دستی به سر و روی آن بكشد و در نهایت آن را توسط ناشری چاپ می‌كنند و جالب این‌كه كسی هم به آن نگاه نمی‌كند.

وی افزود: كتابی كه فیپا گرفته و جزء كارنامه فرد هم ثبت شده است و این دست افراد بعدها ادعا می‌كنند كه برای مثال 10 ترجمه دارند. در حالی كه ترجمه متون تخصصی باید همراه با پژوهش باشد، یعنی اگر مترجمی متن تخصصی را بردارد و فقط بخواهد جملات را عین آن منتقل كند، آن ترجمه هیچ ارزش علمی حتی برای مترجم و خواننده آن نخواهد داشت. زیرا در ترجمه درست است كه هر چه در متن اصلی آمده در ترجمه هم باید منطبق بر آن باشد، اما ممكن است آن متن قدیمی باشد و برخی از نظریاتی كه مولف مطرح كرده، بعد از آن نظریات جدیدتری ارائه شده باشد، به طور قطع باید نظریات به روز تطبیق داده شود و فرد مترجم باید به موضوع اشراف كامل داشته باشد.

عضو مركز دایره المعارف اسلامی ادامه داد: گاهی برای برخی نظریات و مطالبی كه در كتاب آمده، نیاز به تحقیق است و پس از تحقیق مترجم باید در پانوشت توضیحاتی را برای مخاطب بیاورد كه این پانوشت‌ها به تحقیق دارد نه این‌كه با استفاده از مطالب ویكی‌پدیا پانوشت نوشته و به مخاطب اطلاعاتی سطحی و دم‌دستی داده شود. به نظرم خود مترجم باید در موضوعی كه دست به ترجمه می‌زند، اطلاعات كافی داشته و گاهی نظری از خودش در پانوشت ترجمه ارائه كند و بر ارزش ترجمه بیافزاید.

نازنین خلیلی‌پور گفت: متاسفانه امروز اغلب مترجمان برای ترجمه متون تخصصی دست به پژوهش و مطالعه نمی‌زنند، یكی از دلایل آن، شتابی است كه در عرضه اثر وجود دارد و مترجم می‌خواهد هر چه سریع‌تر رزومه‌ای پركاری را از خود نشان دهد. علت دوم این‌كه هیچ ممیزی خاصی بر ترجمه‌ها انجام نمی‌شود، حال ممكن است یك ناشر یا ویراستاری خیلی دقت زیادی داشته باشد و موردی كاری را بررسی كند و اشكالات را بگیرد. در عین حال ممكن است اثری كه ترجمه شده بدون ویراستاری منتشر و وارد ویترین كتابفروشی‌ها شود كه متاسفانه از این موارد زیاد داریم.

وی افزود: مشكل دیگری كه در ترجمه متون تخصصی وجود دارد، در اكثر اثاری كه ترجمه می‌شود، روی جلد آن نام یك استاد و چند دانشجو ثبت شده است، در میان دانشجویان چون می‌خواهند كارشان زودتر راه بیفتد و اسم و شهرتی ندارند، پس آبرویشان در میان نیست و اصلا ترجمه بلد نیستند، لذا دانشجویان متن ترجمه شده به بیرون داده می‌دهند و چون استاد هم سرش شلوغ است یا با اهداف دیگری این كار را می‌كند، متن ترجمه شده از سوی دانشجویان را بدون بازبینی و خوانش دقیق برای چاپ تائید می‌كند و همین امر باعث انتشار یك متن با معادل‌های مختلف، نثری ناموزون و چند تكه وارد بازار ترجمه می‌شود.

نازنین خلیلی‌پور در مصاحبه با رادیو گفت‌وگو عنوان كرد: اثری وارد بازار ترجمه می‌شود كه اصلا جملاتش سر و ته ندارد و بر آشفتگی بازار ترجمه می‌افزاید. نكته دیگر این‌كه فردی كه می‌خواهد دست به ترجمه متون بزند، حتما نیاز نیست در دانشگاه رشته ترجمه بخواند، اگرچه نیاز است در ترجمه مهارت داشته باشد و زبان مبداء و مقصد را بشناسد، اما ترجمه كاری است كه باید طی سالیان انجام شود تا به مرور مهارت‌های لازم كسب شود.