به گزارش خبرنگار صنعت، تجارت و كشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، طی سال‌های اخیر معادن ایران به نسبت نُرم استخراج جهانی، جزو نا امن‌ترین معادن جهان به شمار می رود كه این موضوع در معادن زغال سنگ به مراتب بیشتر است.

شاید این چالش اساسی به سه موضوع مرتبط است. متاسفانه كتاب ایمنی در معادن كه توسط حسن مدنی استادیار دانشگاه امیر كبیر تدوین شده، تنها مرجع و كتاب آموزش ایمنی در معادن، طی 30 سال اخیر در كشور و دانشگاه‌ها بوده است؛ به عبارتی این كتاب منطبق با شرایط جدید به روز نشده است.

به دلیل قیمت پایین زغال سنگ در كشور، معادن هیچ گاه استراتژی مدون برای توسعه و تجهیز خود در بخش ایمنی نداشتند و پیمانكاران بیشتر به فكر حفظ شرایط تولید و جلوگیری از تعطیلی معادنشان بودند بنابراین ایمنی در سرمایه گذاری افراد در معادن اولویت نبوده است.

هفته گذشته حادثه‌ای دلخراش در یكی از معادن كشور رخ داد كه باعث شد 2 نفر جان خود را از دست دهند؛

***جان باختن 2 كارگر در اثر ریزش معدن زغال سنگ در طبس

فارغ از عوامل رخداد این حادثه نگاهی به حوادث مشابه می‌تواند ضریب پیشگیری از تكرار آن و آمادگی برای حوادث احتمالی را به شدت تغییر دهد.

عوامل زیادی از جمله تحریم ها، نداشتن تجهیزات لازم و غیره باعث شده است این صنعت مغفول بماند و علاوه بر این استانداردهای لازم برای بخش معدن رعایت نشود. در این رابطه نیره پیروزبخت، رئیس سازمان ملی استاندارد گفته است كه بر طبق وظایف ذاتی سازمان برای بخش معدن ضوابط و استاندارد‌هایی را با همكاری و همراهی تمام ذینفعان این موضوع تدوین كرده‌اند اما تدوین استاندارد به معنای نظارت یا اجباری كردن آن توسط سازمان ملی استاندارد نیست، بلكه این استاندارد‌ها تدوین می‌شوند و در اختیار ذینفعان قرار می‌گیرد، آن‌ها هستند كه باید این سازوكار‌ها را در بنگاه و واحد اقتصادی خود رعایت كنند.

از سوی دیگر جعفر سرقینی، معاون امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: عدم رعایت دقیق استاندارد‌ها در اغلب معادن امری شایع است و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیرو‌های لازم برای نظارت بر تمام معادن كشور را در اختیار ندارد.


***معادن تكنولوژی روز استخراج از معادن و تجهیزات لازم را ندارند

در این رابطه، سعید صمدی رئیس كمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران در گفت وگو با خبرنگار صنعت، تجارت و كشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به مشكلات معادن، گفت: ایمنی معادن جزو بحث های جدی در دنیا به شمار می رود و به موضوعی تبدیل شده كه به راحتی نمی‌توان از آن گذشت. در جامعه ما یكی از دلایل مشكلات ضعف ایمنی این است كه معادن ما تكنولوژی روز استخراج و تجهیزات لازم را ندارد.

او ادامه داد: حدود 80 درصد معادن ما تجهیزات لازم را ندارند و از تكنولوژی 50 سال گذشته استفاده می‌كنند در صورتی كه معادن دنیا این موانع را پشت سر گذاشته‌اند، همچنین عامل مغفول ماندن معادن را جوان و كم عمق بودن آن نیز می توان بیان كرد.به دلیل كم عمق بودن معادن مشكلات آن ها نیز اندك است بنابر این هر چه تعداد این معادن بیشتر باشد مشكلات نیز افزایش پیدا خواهد كرد و رسیدگی به آن ها الزام خواهد بود.

صمدی بیان كرد: تا زمانی كه قیمت محصولاتی همچون زغال‌ سنگ واقعی نشود مشكلات آنها روز به روز افزایش خواهد یافت. در یك تا 2 سال گذشته سازمان توسعه معادن در بحث بازرسی معادن به خوبی عمل كرده است و استاندارد‌های بسیار سختی را برای ایمنی در آنها گذاشته است.

رئیس كمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران با اشاره به مشكلات معادن، گفت: از بزرگ‌ترین مشكلات معادن می‌توان معضلات اقتصادی را نام برد، متاسفانه علی رغم ذخیره یك هزار و 200 تن زغال سنگ هنوز وارد كننده این صنعت هستیم و متاسفانه در حد نیاز كشورمان نمی‌توانیم آن را تولید كنیم، در حالی كه یك صنعت بسیار اشتغال زاست و اگر قیمت آن واقعی باشد به خوبی می توان در آن فعالیت كرد.

او درباره ریزش معدن سامان كاوش، افزود: خوشبختانه قانون در بخش نظارت پیمانكاران شفاف است و كسی نمی‌تواند حادثه‌ ای را گردن پیمانكار بیاندازد.در حادثه "سامان كاوش" نمی توان شركت تهیه و تولید مواد معدنی را مقصر دانست. 80 درصد معادن تكنولوژی قدیمی به كار می‌برند و تنها معدن "پرورده" دارای تكنولوژی روز دنیا است.

صمدی با اشاره به اینكه تحریم‌ها هیچ تاثیری در به روز كردن تكنولوژی ندارد، تشریح كرد: معادن ما حداقل ایمنی را دارند، اما نمی‌توان گفت كاملا ایمن هستند. این را می‌توان یكی از دلایل ریزش معادن دانست، اما نكته قابل اهمیت این است كه معادن تا زمانی كه ایمن نباشند اجازه فعالیت ندارند.

رئیس كمیسیون معدن خانه اقتصاد ایران گفت: ایمنی معادن نسبت به گذشته تغییری نكرده است در صورتی كه می‌توانستیم در این معادن خود را تقویت كنیم.


***معادن سنتی تجهیزات به روز دنیا را ندارند

خواجه پور مدیر ایمنی، بهداشت و محیط زیست شركت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در گفت وگو با خبرنگار صنعت، تجارت و كشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به مشكلات ایمنی معادن، گفت: بیشتر معادن كه دچار مشكل، سنتی هستند كه این معادن سنتی تجهیزات قدیمی داشته و اصولا برای 30 تا 40 سال گذشته هستند.

او بیان كرد: تجهیزات موجود در معادن از جمله لوكوموتیوها، ماشین آلات سنتی است كه با چوب كار می كنند. همچنین "پوسكاتل هایی" كه حالت ایمنی خود را از دست داده اند نیاز به بازسازی دارند.

مدیر ایمنی، بهداشت و محیط زیست شركت تهیه و تولید مواد معدنی ایران ادامه داد: تحریم ها در عدم نوسازی تجهیزات معادن موثر بوده است و باعث شده نتوانیم وسایل مورد نیاز آن را بروز كنیم.

خواجه پور تشریح كرد: باید معادن را مكانیزه یا نیمه مكانیزه كرد، برخی هم در معادن زغال سنگ هزینه نمی كنند.

او تصریح كرد: جهت نیاز به واردات و تجهیزات مشكلاتی وجود دارد؛ بیشتر معادنی كه سنتی هستند مشكل دارند و می‌توان گفت 100 كارگاه استخراج سنتی وجود دارد كه نیاز به بازسازی دارند.


***مغفول ماندن معدن باعث عقبگرد این صنعت است

مائده صالح كارشناس معدن در گفت وگو با خبرنگار صنعت، تجارت و كشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به مشكلات معادن، گفت: معدن و صنایع معدنی به عنوان بخش‌های مهم اقتصادی، چند سالی است كه به واسطه مطرح شدن موضوع تحریم و خروج از اقتصاد نفتی، مورد توجه دولتمردان و حاكمیت قرار گرفته و بحث جایگزینی آن با نفت و گاز مطرح شده است، اما واقعیت آن است كه این بخش هنوز هم مغفول مانده و قوانین و آیین نامه‌ها آنگونه كه باید از آن ها حمایت نمی‌كنند.

او بیان كرد: بعضا وجود فرآیند‌های پیچیده و بوروكراسی‌های اداری در اخذ مجوز‌های معدنی و نیز دستورالعمل ها، آیین نامه‌ها و بخشنامه‌های متعدد و شاید متناقض با یكدیگر سبب شده سرمایه‌ها و نقدینگی موجود در جامعه به این سمت هدایت نشود در حالی كه همواره موضوع هدایت بخشی از نقدینگی‌های سرگردان به سمت معدن و صنایع معدنی مطرح می‌شود.

این كارشناس معدن ادامه داد: همچنین هنوز هم استراتژی مدون و قانون جامعی در بخش معدن و صنایع معدنی وجود ندارد و علی رغم تدوین نقشه راه صنایع معدنی، اما به واقع این نقشه راه هنوز هم عملیاتی نشده تا بتوان بازتاب‌های مثبت آن را در این بخش اقتصاد مشاهده كرد.

صالح افزود: بخش معدن كشور از آموزش رنج می‌برد و تحصیلات آكادمی و سرفصل‌های دروس این رشته در دانشگاه به گفته مدیران صنایع به درستی و متناسب با نیاز صنعت تدوین نشده است. این مسئله قطعا ارتباط صنعت و دانشگاه را می‌طلبد و بنابراین از الزامات توسعه بخش معدن محسوب می‌شود. علاوه بر این تكنولوژی بخش معدن كشور نیاز به بروز رسانی دارد و بایستی در حوزه اكتشاف فعال‌تر شد.

این كارشناس معدن ادامه داد: اكتشافات در كشور عمیق نبوده و اصولی انجام نمی‌شود هر چند كه به واسطه ریسك حوزه اكتشاف چند سالی است این موضوع توسط دولت مورد توجه قرار گرفته و مباحث ژئوفیزیك هوایی و پهنه‌های اكتشافی مطرح شده است تا سطح كشور به لحاظ ذخایر معدنی مورد بررسی قرار گیرد.

او گفت: درمجموع باید بدانیم كه توسعه صنایع هم به جهت تامین سرمایه و هم مواد اولیه از كانال معادن می‌گذرد و اگر شاهد استراتژی صحیح در جذب سرمایه‌های داخلی و سرمایه گذاری خارجی در این بخش باشیم، حتما اقتصاد كشور از حالت تك محصولی نفت خارج شده و مقاوم می شود.

همچنین در رابطه با ریزش معدن سامان كاوش كه هفته پیش رخ داد، یك منبع آگاه در گفت وگو با خبرنگار صنعت، تجارت و كشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: معادن زغال سنگ باید فاكتور‌های زیادی برای دریافت تاییدیه استاندارد داشته باشند كه معدن زغال سنگ سامان كاوش طبس كه زیر نظر شركت تهیه و تولید مواد معدنی مشغول فعالیت بوده هیچ یك از استاندارهای لازم را نداشته است.

او بیان كرد: اصولا یك معدن زغال سنگ تا عمق زیادی حفر می‌شود و در كنار تونل اصلی باید تونل‌های دیگری مانند تونل دسترسی، تونل آبكشی برای جذب آب‌های زیرزمینی و تونل هوا داشته باشد تا كار در این معادن بتواند در شرایط استاندارد انجام شود در صورتی كه در معدن سامان كاوش این استاندارها رعایت نشده است، با اینكه این معدن تازه تاسیس بوده و كارگران خیلی وارد كار نشده بودند این ریزش غیر طبیعی بوده است.

امید است در شرایط تحریم از ظرفیت معادن برای جایگزینی اقتصاد نفتی استفاده كرد همچنین با نوسازی تجهیزات عملكرد و ارز آوری این صنعت مغفول مانده را افزایش داد.