برنامه " هشتگ گفت‌و‌گو" با موضوع نقش فضای مجازی و شبكه های اجتماعی در تزلزل بنیان خانواده با حضور دكتر اكبر الیاسی ، دكترای علوم ارتباطات و مدرس سواد رسانه ای ، دكتر مریم حاجیلو ، دكترای روانشناسی سلامت و مشاور خانواده و ارتباط تلفنی با خانم دكتر لیلا وصالی ، معاونت آموزش انجمن سواد رسانه‌ای ایران، دبیركل جشنواره فضای مجازی، پژوهشگر و مدرس سواد رسانه ای و از مولفین كتاب تفكر و سواد رسانه ای پایه دهم مدارس روانه آنتن رادیو گفت و گو شد .

*** هشتگ گفت و گو : چه عاملی سبب می شود تكنولوژی های نوین و رسانه ها خطرات و لطماتی برای افراد و خانواده ها ایجاد كنند ؟

دكتر حاجیلو : فضای مجازی و اینترنت جزو لاینفك زندگی های امروز هستند و نمی توان با آن مقابله و از ورود آن به زندگی جلوگیری كرد اما استفاده نادرست و غیراصولی از این ابزار كه در عین حال مفید و كاربردی است و به رشد و ارتقای شخصی و روابط كمك می‌كند، به جای آنكه فرصت باشد، آن را به یك تهدید تبدیل كرده است.

ارتباط یكی از پایه های اصولی روابط سالم بین اعضای خانواده و اجتماع است . ارتباط موثر و سالم از بسیاری اتفاقات منفی و ناخوشایند در خانواده جلوگیری می كند. استفاده كنترل نشده و بدون دانش از فضای مجازی به این ارتباط موثر میان اعضای خانواده لطمه می زند یعنی به جای آن كه افراد با مولفه های ارتباط سالم به یكدیگر مرتبط شوند ، زمان های زیادی را به این ابزار اختصاص می دهند و از روابط غافل می شوند.

دكتر وصالی : رسانه های نوین نقاط مثبت و نقاط منفی زیادی دارند كه اگر به آنها توجه نشود می تواند اثرات مخرب و عمیقی بر خانواده داشته باشد ، از این رو بحث سواد رسانه ای برجسته می شود. باید به این موضوع توجه داشت كه ورود به یك مسیر بدون نقشه راه و هدف مشخص ، صرف علاقه مندی سبب ایجاد دردسرهای زیادی برای ما می شود.

شكل گیری روابط نادرست بیشترین معضل را برای افراد در فضای مجازی ایجاد كرده است. در فضای حقیقی برای ارتباط برقرار كردن با یك فرد ، ویژگی های بسیار زیادی ملاك انتخاب ما قرار می گیرند و خصوصیات متعددی در افراد ما را متقاعد می كند كه فرد مقابل شایستگی برقرار ارتباط را دارد یا خیر اما شناخت ما از افراد در فضای مجازی محدود به كلماتی است كه برای ما می نویسد كه ممكن است از جایی كپی شده باشد و ما از آن لذت ببریم.

*** هشتگ گفت و گو : استفاده مدیریت نشده از فضای مجازی و دستگاه های هوشمند چه عواقبی به دنبال دارد ؟

دكتر الیاسی : هدف اصلی اینترنت برداشتن فاصله های جغرافیایی میان انسان ها در سراسر دنیا و ایجاد تحول در عرصه ارتباطات بود اما با ورود وسایل نوین ارتباطی ، خانواده ها بیشتر تنهایی را احساس كردند. متاسفانه استفاده مدیریت نشده از شبكه های اجتماعی بر روابط خانواده تاثیر بسزایی دارد. از جمله این تاثیرات می توان به افزایش طلاق ، از بین رفتن حریم ها ، كاهش گفت و گو ، تنوع طلبی عاطفی و جنسی ، كاهش اعتماد ، افزایش سو تفاهم و كاهش صمیمیت و ارتباط عاطفی اشاره كرد.

متاسفانه ما موفق نشده ایم در این زمینه فرهنگ سازی كنیم به طوری كه بر اساس آمار رسمی ، در كشور ما 12 میلیون كاربر ایرانی زیر 18 سال در كانال تلگرام فعالیت می كنند چرا كه استفاده از موبایل ، اینترنت و شبكه های اجتماعی در كشور ما فرهنگ سازی نشده است. از این رو باید استفاده از موبایل و اینترنت را در كشور فرهنگ سازی كنیم و كنترل لازم بر روی وب سایت ها و شبكه های مجازی صورت بگیرد .

*** هشتگ گفت و گو : آیا در دنیا برای استفاده كودكان از فضای مجازی و وسایل هوشمند مانند موبایل استانداردی تعریف شده است ؟

الیاسی : در كشورهایی مانند انگلیس استانداردهایی وجود دارد. به عنوان مثال برای كودكان زیر 12 سال تلویزیون ها و گوشی هایی تهیه شده كه دسترسی كودكان به كانال ها و شبكه های متعدد اینترنتی را محدود می كند و اجازه نمی دهد كودكان وارد هر سایت و كانالی شوند.

*** هشتگ گفت و گو : انجمن سواد رسانه ای ایران در راستای افزایش سواد رسانه ای چه اقداماتی را انجام داده است ؟

وصالی : جلساتی برای آموزش بخش های مختلف سواد رسانه ای و تربیت مدرس در این حوزه در استان های مختلف تدارك دیده شد . اولیای دانش آموزان به واسطه ارتباط با انجمن اولیا و مربیان می توانند از پكیج های آموزشی استفاده كنند. همچنین دفتر تكنولوژی های آموزشی در حال تهیه بسته هایی برای والدین ، معلمان و دانش آموزان است.

*** هشتگ گفت و گو : آیا خطرات فضای مجازی محدود به گروه سنی خاصی است یا همه افراد در معرض خطر هستند؟

حاجیلو : همه افراد در جامعه و خانواده در معرض خطر هستند البته برخی از گروه ها مانند كودكان و نوجوانان و گروهایی كه هنوز ارزش ها به صورت جدی در نهادشان شكل نگرفته و در پی كسب هویت هستند را حساس تر و پر خطرتر می دانیم چرا كه دانش و تجربه كمتری دارند اما واقعیت این است كه نمی توانیم خطرات را به گروه سنی خاص محدود كنیم . در واقع میزان خطر برای افراد مختلف به میزان دانش و قدرت مدیریت آنها در فضای مجازی بستگی دارد .