رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: شاید بسیاری از مردم وظیفه اصلی فرهنگستان را نمی‌شناسند و شوخی‌هایی كه به فرهنگستان نسبت می‌دهند، اصلا ریشه‌ای ندارد.
اعتماد آنلاین: برنامه رادیویی «از پارسی تا فارسی» با گفتگو با غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی از آنتن رادیو گفتگو پخش شد.
حداد عادل در این‌برنامه گفت: نه‌تنها در سالروز مرگ و ولادت استاد شهریار، بلكه در تمامی دوران سال باید از این شاعر بزرگ ایرانی سخن به میان آورد.
شعر شهریار در میان شاعران معاصر، بیش از سایرین، مردمی و بر سر زبان هاست.
مردم شعر شهریار را حفظ كرده و می‌خوانند و بنده ضمن مقایسه او با بهار و پروین، می‌بینم هیچ‌كدام از این دو استاد دیگر به اندازه شهریار اجتماعی نشدند.
او زبان نرم و نزدیك به فهم عامه مردم را اصلی ترین دلیلِ این ادعا دانست و افزود: زبان غزل شهریار نیز در میان غزل سرایان نرم و به زبان سایر مردم نزدیك است.
از طرفی برخی اشعار او همچون «علی ای همای رحمت»، با عقاید مردم سازگار و در حقیقت حرف دل مردم را زده است. 65 سال پیش شعر شهریار را در هیئتی مذهبی در جنوب شهر شنیدم.
شب‌های رمضان در خانه یكی از اهالی محل مراسمی برگزار می‌شد و شب‌های مقارن با ضربت خوردن و شهادت حضرت علی(ع)، مداحِ جلسه شعر «علی ای همای رحمت» را خواند و بنده نخستین بار بود كه این شعر را می‌شنیدم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه، شهریار را نمادی از رابطه آذری‌زبان‌ها با زبان فارسی توصیف كرد و گفت: اهمیت شهریار در این‌است كه زبان مادری او آذری بود و تا این‌حد به فارسی مسلط است كه اشعار ماندگار دارد و این نشان از پیوند مردم آذربایجان با زبان فارسی است.
شهریار در عین اینكه یك آذربایجانی غیور بود و حیدربابا را در اوج زیبایی سرود، هیچ رقابت فرساینده‌ای در وجودش بین تركی و فارسی وجود نداشت.
حداد عادل در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به تفاوت‌های ماهوی شعر و نثر امروز گفت: وقتی كلام رنگ و بوی هنر می‌گیرد، شعر و ادبیات خلق می‌شود؛ درست همانند فرق میان گچ‌كاری و گچ‌بُری... این دو صنف و دو حوزه متفاوت است.
كچ‌كار دیوار را گچ‌اندود می‌كند اما گچ‌بر با همین مواد، اثری هنری خلق می‌كند. وقتی زبان فارسی جامه هنر بر تن می‌كند، نقطه سرآغاز ادبیات و شعر شروع می‌شود.
مردم ایران زمین از دیرباز هنرمند بودند؛ چنانچه گفته‌اند هنر نزد ایرانیان است و بس... اگرچه نوعی مبالغه در این مطلب نهفته است اما ایرانیان به واقع درك عمومی از هنر و ادبیات داشتند.
هنر در قدیم معنایی وسیع‌تر از هنر امروز داشت و ایرانیان با وجود این طبع هنری، در زبان و كلام نیز این ذوق را نمایان ساخته‌اند و آن را در مانوس بودن با شعر نشان داده‌اند. گویی كه نشانه فرهیختگی در ایران دانستن شعر بوده و هست و در این میان كمتر دانشمند و فیلسوف و فقیهی را در تاریخ می‌شناسیم كه شعر نگفته باشد.
خواجه نصیرالدین طوسی با وجود اینكه ریاضی‌دان بود، شعر گفته است ولی شعر تنها به طبقات ممتاز جامعه محدود نبود؛ بلكه عامه مردم و حتی آنان كه توان خواندن و نوشتن نداشتند، با شعر انس می‌گرفتند.
این پژوهشگر گفت: به‌خاطر دارم خانمی در منزل پدری نزد پدربزرگ و مادربزرگم كمك می‌كرد؛ زنی 60 ساله بود. كنار دست او می‌نشستم. سواد خواندن و نوشتن نداشت.
روزی جوراب خود را وصله و زیر لب زمزمه می‌كرد. این بیت را از او در خاطر دارم كه می‌خواند: «اگر در خواب می دیدم غم روز جدایی را/به دل هرگز نمی‌كردم خیال آشنایی را» پس عامه مردم این‌گونه با شعر انس داشتند. جای تاسف است اگر ما به تحصیل كرده‌های دانشگاهی بربخوریم و از آنان بخواهیم یك بیت شعر بخوانند و حتی یك بیت نیز در حافظه نداشته باشند.
اگر این پدیده ادامه یابد، زنگ خطری برای فرهنگ و هویت ایرانی است و تصور می‌كنم كسانی كه قصد اصلاحات در شیوه‌های آموزش و پرورش دارند، قدری باید در ملامتِ آموزش مبتنی بر حافظه حد و اندازه نگه دارند.
او با اشاره به موسیقی و ضرب آهنگ اوزان شعری گفت: یكی از راه‌های جلب توجه كودكان به زبان استفاده از شعر است و حفظ شعر آن ها را به هیجان می‌آورد.
رئیس بنیاد سعدی در ادامه با اشاره به ماهیت زبانی شعر حافظ گفت: حافظ چنان تركیبات خوش تراشی ایجاد می‌كند كه امروز وارد زبان فارسی شده است و از آن برای انتقال معانی و احساس استفاده می‌كنیم.
همان‌طور كه رهبری امسال در دیدار رمضانی خود با شاعران فرمودند شعر معجزه آفرینش است، به‌واقع معلوم نیست شاعر چگونه به این توانایی دست پیدا می‌كند و درون او چه اتفاقی می‌افتد كه از كلماتی كه هر یك در فرهنگ لغت موجود است، نوعی شور و هیجان و درك و لذت و تعالی پدید می‌آورد.
هرچه انس ما با شعر فارسی بیشتر باشد نثر فارسی نیز بهتر و سخن گفتن ما دلنشین و فصیح‌تر خواهد بود و می‌توان معانی ظریف و لطیف را به كمك ابزارهای شاعرانه كه در ذهن ذخیره كرده‌ایم، در كلام خود ارتقا دهیم.
حداد عادل همچنین به مقوله ادب و زبان فارسی در زیر مجموعه فرهنگستان اشاره كرد و گفت: این فرهنگستان به ایران محدود نشده و ادبیات را در كنار زبان دارد و ما هم به زبان توجه داریم كه موضوعی بالنده در دانش زبان‌شناسی است و زمانی كه فرهنگستان اول تاسیس شد زبان‌شناسی در ایران تاسیس شده بود.
شاید بسیاری از مردم وظیفه اصلی فرهنگستان را نمی‌شناسند و شوخی‌هایی كه به فرهنگستان نسبت می‌دهند اصلا ریشه‌ای ندارد.
اگر روزی از ما سوال كنند تعریفی از ریال ارائه دهید و یا اینكه قوت ریال چقدر است و ده‌ها مسئله دیگر كه درباره پول وجود دارد باید از طریق نهادی بنام بانك مركزی این سوالات را مدیریت كنیم؛ لذا دستگاهی نیز باید وجود داشته باشد كه مرجع تصمیم‌گیر و برنامه‌ریز برای زبان باشد تا بداند زبان دچار چه آسیب‌هایی است و چگونه باید آن را تغذیه و تقویت كرد.
جلد سوم فرهنگ 35جلدی چاپ می‌شود
اوهمچنین گفت: در سی سال گذشته كه بنده توفیق داشتم از نخستین جلسه تشكیل فرهنگستان، عضو پیوسته آن بودم و در 95 درصد جلسات آن توفیق حضور داشتم، تاكید دارم از چند جهت، كاری ماندگار و اساسی برای زبان فارسی انجام داده‌ایم كه یكی از آن‌ها تالیف یك فرهنگ جامع برای زبان فارسی است.
از ماه‌های اول تاسیس فرهنگستان این تالیفات از برنامه‌های اصلی ما بود و این بذری كه كاشتیم، امروز میوه داده است؛ همچنین طرحی داریم تا یك فرهنگ 35 جلدی با قطع رحلی و متشكل از 30هزار صفحه، برای زبان فارسی تاسیس شود و نزدیك 25 سال در تالیف آن سرمایه گذاری و نیروی انسانی تربیت كرده‌ایم و تاكنون دو جلد از این فرهنگ تالیف و روانه بازار شده و جلد سوم آن نیز در سال جاری به چاپ می‌رسد.
