یك كارشناس اقتصادی گفت: «هر نوع توافقی بهتر از توافق نكردن» است خلاصه همان سرگیجه استراتژیك است یعنی دیگر ملاكی برای مذاكره و توافق ندارید.
به گزارش مشرق، مجیدشاكری كارشناس اقتصادی رادیو گفت‌وگو با اشاره به مفهوم سرگیجه استراتژیك كه در نامه وی به رئیس جمهور درباره سیاست خارجی دولت های یازدهم و دوازدهم مطرح شده بود، اظهار داشت: این مفهومی است كه بارها و بارها در جلسات با دولت صحبت كردیم.
* در شرایط سرگیجه استراتژیك نمی‌دانیم چه می‌خواهیم
وی افزود: سرگیجه استراتژیك یعنی وقتی شما نمی‌دانید چه می‌خواهید وقتی یك چارچوب ثابتی ندارید كه با آن حرف بزنید و چارچوب خود را براساس گفته طرف مقابل مطرح می‌كنید، هرگاه كه او دیدگاهش را تغییر می‌دهد، یك شوك جدید به شما می‌دهد و در سیستم بروكراتیك سه ماه زمان می‌برد كه شما به یك نتیجه برسید اما او مجددا رفتارش را عوض می‌كند و شما تازه براساس شوك قبلی سیاست خود را تغییر داده‌اید.
این كارشناس اقتصادی تصریح كرد: آمریكایی‌های بسیار هوشمندانه در رفتارشان با ما شوك‌های خود را هر سه ماه یك بار به ما وارد كردند و هر وقت خواستیم متناسب با یك شوك برنامه جدیدی طراحی كنیم و كار ایجابی انجام دهیم كل ساختار قبلی از بین رفته بود. یكی از اصول سرگیجه استراتژیك این است كه نمی‌دانیم چه می خواهیم. وقتی نمی‌دانیم چه می‌خواهیم دیگر هیچ مذاكره بد و خوبی معنا ندارد مبنایی وجود ندارد كه بگوییم اگر این خواسته محقق نشود ما از میز مذاكره خارج می‌شویم.
*خلاصه سرگیجه استراتژیك همان جمله «هر نوع توافقی بهتر از توافق نكردن» است
وی با اشاره به نامه برخی نخبگان كشور در دولت یازدهم كه با حمایت محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه تهیه شده بود و مضمون آن «هر نوع توافقی بهتر از توافق نكردن است»، گفت: این عبارت خلاصه همان سرگیجه استراتژیك است یعنی دیگر ملاكی برای مذاكره و توافق ندارید. این وضعیت اشكال خطرناك‌تری دارد و آن این است كه طرف مقابل خواسته‌هایش را به شما تحمیل و خواسته‌های خود را به خواسته‌های شما تبدیل می‌كند و شما هم با اصرار تحقق خواسته‌های او را دنبال می‌كنید. در همین باره مصادیق بیشماری در رابطه با ایران و اروپا وجود دارد.
* سه پیشنهاد متفاوت اتحادیه اروپا به ایران به فاصله یك هفته بعد از خروج آمریكا از برجام
شاكری گفت: وقتی ترامپ از برجام خارج شد و ایران گفت برجام را حفظ می‌كنیم، در یكی دو ماه اول یك ترافیك آمد و رفت مسئولان اتحادیه اروپا به ایران را داشتیم و ظرف یك هفته سه پیشنهاد متفاوت از طرف اروپایی‌ها روی میز ایران قرار گرفت كه یكی از آنها ارتباط با بانك مركزی اتحادیه اروپا بود. پیشنهاد دوم كار كردن با بانك‌های مركزی كشورهای اروپایی و پیشنهاد سوم كار كردن با حساب بانك مركزی ایران در بانك‌های مركزی اروپایی بود. اینها سه جمله است كه به لحاظ كلمات مشابه هم هستند اما معنای متفاوت دارد.
این كارشناس اقتصادی با بیان اینكه وقتی طرف مقابل جرات می‌كند سه پینشهاد متفاوت در مدت یك هفته به شما بدهد نشان می‌دهد كه می‌داند طرف مقابل اطلاع دارد كه شما نمی‌دانید كه چه می‌خواهید و این موضوع خیلی ترسناك است، اظهار داشت: خیلی اوقات اگر شما بدانید چه می‌خواهید و هسته سخت خواسته‌هایتان چیست متوجه می‌شوید برای چه چیزهایی نباید مذاكره كنید و برای چه مواردی باید مذاكره كنید.
*سیاست دولت در زمینه مذاكره در این سال‌ها بقاگرایانه بوده و نه توسعه‌گرایانه
وی ادامه داد: سیاست دولت در زمینه مذاكره در این سال‌ها بقاگرایانه بوده و نه توسعه‌گرایانه. یعنی می‌خواستیم زنده بمانیم و ایده‌مان این بود كه این تحریم‌ها بالاخره می‌گذرد و در این فاصله زنده بمانم و درخواست‌هایمان آن مواردی كه باعث زنده ماندن می‌شود را مطرح می‌كنیم. از طرف رئیس جمهور به طور مكرر این پیام را می‌شنویم كه هدف ما این است كه بتوانیم نفت‌مان را بفروشیم و از پول آن استفاده كنیم. این نگاه بقاگرایانه است و اصلا نگاه توسعه‌ای ندارد. این در حالی است كه در ابتدای درس اقتصاد كلان گفته می‌شود شما محكوم به رشد هستید و اگر به دنبال بقا و حفظ وضع موجود باشید چون دیگر كشورها با رشد خود مزیت رقابتی شما را می‌گیرند و به همین دلیل شما نابود می‌شوید.
* برای لغو تحریم‌ها لزوما نباید مذاكره كنیم
شاكری گفت: دولت بارها گفته است كه ما هدف ما لغو كامل تحریم‌هاست و این جمله نه تنها در سطح رئیس جمهور حتی آقای ظریف امروز هم گفت اگر آمریكا به برجام برگردد و تحریم‌ها را لغو كند (فارغ از اینكه آمریكا سردار سلیمانی را ترور كرده است) ما با آمریكا مذاكره می‌كنیم. این عین جمله آقای ظریف است.
وی با طرح این سوال آیا ما باید برای برای لغو تحریم‌ها مذاكره كنیم؟، افزود: این سوال مهمی است. چینی‌ها بزرگترین شریك تجاری آمریكا در حوزه فناوری هستند اما می‌دانید در زمان ریاست جمهوری جورج بوش پدر دولت آمریكا دستورالعملی ابلاغ كرد كه براساس آن هرنوع همكاری و تجارت در حوزه فناوری با چین ممنوع است. چینی ها هیچوقت دنبال مذاكره با آمریكا برای لغو این دستورالعمل نرفتند بلكه می‌گوید می‌خواهید كاسبی كنید وظیفه تو است كه این مشكل را حل كنی و آمریكا هم بستر توسعه روابط با چین در حوزه فناوری را برای شركت‌های آمریكایی تسهیل كرده است كه این كار كاملا برخلاف دستورالعمل ابلاغی در زمان جورج بوش پدر است.
* رویكرد برجام ایجابی نیست، عدم سلب است
شاكری گفت: شما برجام را بخوانید. برجام می‌گوید تحریم E1283 را بردارید. یعنی ما رفتیم در چارچوب آنها قرار گرفتیم و آنها هم می‌گویند شما گفتید آن تحریم را بردار اما نگفتید فلان تحریم را برندار. درواقع موضوع برجام ایجابی نیست، عدم سلب است. یعنی در هیچ جای برجام نگفته است كه ما در ایران سرمایه‌گذاری می‌كنیم و كار بانكی می‌كنیم. فقط گفته ما مانع از انجام این كارها نمی‌شویم.
این كارشناس اقتصادی تصریح كرد: ایران می‌توانست در مذاكرات برجام عنوان و تاكید كند در متن برجام قید شود كه اروپا روزی یك و نیم میلیون بشكه از ایران نفت بخرد و ما هم در مقابل فلان كار را می‌كنیم. چرا ما این موارد ایجابی را نداشتیم؟
به گفته وی، امروز هم اگر وارد مذاكره شویم باز هم طرف مقابل خواسته‌هایش را به ما قالب خواهد كرد و ما هم خواسته‌های او را فریاد خواهیم زد.
* نگاه رئیس جمهور واقع‌بینانه نیست در تجربیات گذشته متوقف شده است
شاكری با بیان اینكه نیاز به یك درك بین‌الاذهانی در نفرات اول نظام نسبت به واقعیت وجود دارد، گفت: دیدگاه آقای رئیس جمهور واقع‌بینانه نیست و اینكه چرا واقع‌بینانه نیست به خیلی مسائل برمی‌گردد كه یكی از آنها سال‌ها تجربه ایشان در حوزه‌های مختلف است؛ دیگاهی كه در كتاب خاطرات ایشان هم وجود دارد در آن زمان متوقف و صُلب شده است و آقای رئیس جمهور آمادگی تغییر این دیدگاه را ندارد.
* اگر از سرگیجه استراتژیك خارج شویم می‌توانیم به سرعت از این وضعیت فرساینده اقتصادی عبور كنیم
وی اضافه كرد: بخش‌های دیگر نظام هم چون در حوزه اجرایی تجربه ندارند، در شورای سران قوا هم در مقابل رئیس جمهور دستشان بالاست و عملا داده‌ای برای ارائه ندارد. مهمترین اتفاق این است كه یك شناخت نسبت به وضعیت موجود برای سران قوا و مدیران ارشد كشور به‌وجود بیاید. اگر از سرگیجه استراتژیك خارج شویم شرایط زمانه آنقدر فرصت و ابزار در اختیار ما قرار داده است كه به سرعت از این وضعیت فرساینده اقتصادی عبور خواهیم كرد.
