فردا نیوز: نقش دولت ها در كاهش اثر نفوذ

نفوذ اقتصادی در كنار سایر ابعاد نفوذ از جمله فرهنگی و امنیتی دارای اهمیت است. هدف از نفوذ در این عرصه در كوتاه مدت ، اختلال در فرآیند اقتصادی كشور و در بلندمدت ایجاد وابستگی در بخش های گوناگون است . نفوذ اقتصادی فرآیندی تكنیكی و كاملا غرب محور است كه با خود تخریب پنداری ، هر نوع بومی سازی را به تمسخر می گیرد و تلاش می كند تمام پیچ و مهره های اقتصادی و مالی كشور را به غرب پیوند بزند.

این نفوذ با اندیشه ای بر پایه لیبرالیسم و اقتصاد مركانتیلیسم آغاز مشود و تا نفوذ در حوزه سیاستگذاری و عملیاتی عرضه اقتصادی كشور هم رخنه می كند. بدتر آن كه دولتی بودن اقتصاد در ایران این نفوذ را به نفوذ سیاسی پیوند می زند و در نهایت رخداد هر یك به دیگری تسری پیدا می كند. از همین روی اگر جمهوری اسلامی ایران در پی عدم وابستگی و استقلال همه جانبه ملی است باید بتواند برای مقابله با نفوذ اقتصادی كه بخش های زیادی از ناركارایی های امروز به آن وابسته است ، نسخه درمان بپیچد . به همین دلیل این قسمت از برنامه « شبكه سایه ها » چگونگی و چرایی نفوذ اقتصادی و پیامدهای آن در ایران را مورد بررسی قرار می دهد . در این برنامه دكتر محمدرضا سبزعلی پور ، رئیس مركز تجارت جهانی ایران و فریدون حاجی پور ، عضو شورای سردبیری روزنامه جام جم به بحث و گفتگو پرداختند.

** در شرایط امروز جامعه ما كه تحریم های اقتصادی افزایش داشته است ، اگر بر رسانه های معاند تمركز داشته باشیم ردپای نفوذ را خواهیم دید . از نظر شما نفوذ اقتصادی چیست ؟

سبزعلی پور – در حال حاضر جنگ نظامی به آن معنای گذشته كاربرد ندارد و شكل مبارزه كشورهای مختلف با یكدیگر فرق كرده است. می توان گفت در دنیای امروز نفوذ و جنگ اقتصادی یكی از بالاترین اثرها را بر كشورها دارد . یكی از این حربه های اقتصادی كه جامعه ما هم با آن روبروست ، تحریم است كه با هدف افزایش نارضایتی افراد جامعه به آن كشور تحمیل می شود . در همین راستا ابرقدرت ها توطئه هایی را برنامه ریزی می كنند و از این طریق اقتصادی به كشور مورد هدف وارد می كنند تا به اهداف و مقاصد شوم خود دست پیدا كنند.

* تحریم ها از مهمترین اشكال نفوذ اقتصادی اند

** آقای حاجی پور ، یكی از ویژگی های سردبیری رصد اخبار و توجه به عملیات رسانه ای طرف مقابل است . از نگاه شما به عنوان یك روزنامه نگار و سردبیر ، نفوذ اقتصادی به چه معناست و تاكنون چه عوارضی در پی داشته است ؟

پیش از آن كه به مسئله نفوذ وارد شویم باید توجه ویژه ای به فضای موجود كشور داشته باشیم . ما اكنون در یك جنگ تمام عیار اقتصادی قرار داریم . از آنجا كه انقلاب اسلامی ایران در فضای دو قطبی جهان شكل گرفت ، با مخالفت هایی از سوی قدرت های جهانی روبرو شد . بنابراین دشمن در گام نخست تلاش كرد از راه حمله نظامی با ایران برخورد كند تا انقلاب و نظام را از مسیر خود خارج كنند . وقتی كه از این مسیر به موفقیت نرسید ، چهره تهدیدات را تغییر داد و وارد فضای فرهنگی و اجتماعی شد و ایران را با ناتوی فرهنگی و پس از آن با شبیخون فرهنگی مواجه كرد .هر چه به جلو رفتیم و جمهوری اسلامی ایران توانمندتر شد ، فشارها و تهدیدات هوشمندانه تر شد یعنی تلاش كردند تا از طریق تحریم اقتصادی بر ملت ایران بتازند و موضوع نفوذ اقتصادی را به صورت جدی تر دنبال كنند.

* نفوذ اقتصادی برای تضعیف انقلاب تشدید شد

نفوذ اقتصادی پیش از انقلاب هم وجود داشت چرا كه در داخل ایران مجموعه منافع شركت های خارجی تامین می شد . پس از انقلاب نفوذ برای تضعیف جمهوری اسلامی ایران اتفاق افتاد . از این رو می توان گفت نفوذ اقتصادی مجموعه ای از عملكردهای پیدا و پنهانی است كه به منظور تاثیرگذاری بر تصمیم سازان و تصمیم گیران نظام صورت می گیرد تا آنها را بر اساس منافع و مقاصد خود هدایت كند . یكی از مهمترین ویژگی های نفوذ این است كه پنهان بودن آن است و همین موضوع برخورد با این پدیده را سخت تر می كند . شاخص دیگر نفوذ ، قدرت محور بودن آن است یعنی حتما باید در مجموعه ای از قدرت باشد تا بتواند تصمیمات مهم را كانالیزه كند . موضوعی كه باید مدنظر قرار بگیرد این است كه ممكن است نفوذ توسط نیروی خودی شكل بگیرد .

* هدف تحریم ها شوراندن مردم برعلیه نظام است

** آقای سبزعلی پور ، از نظر شما اندیشه لیبرال و اجرای آن در كشور ، چه لطماتی بر اقتصاد ما وارد كرده است ؟

باید بپذیریم با وجود حركت های مثبتی كه كشور از نظر اقتصادی و حركت به سوی استقلال و عدم وابستگی داشته است ، پس از گذشت 43 سال از انقلاب اسلامی لطمات زیادی از این نوع اندیشه بر اقتصاد وارد شده است . همین خسارات موجب شده است بخش زیادی از انرژی دولت برای رفع موانع اقتصادی صرف شود تا بتواند از یك سو رفاه را تامین كند و از سوی دیگر چرخ اقتصادی كشور را به گردش درآورد .

این تحریم ها و توطئه های از نخستین روزهای انقلاب بر كشور ما تحمیل شده است و به عنوان یك مانع با هدف جلوگیری از حركت های اقتصادی و ایجاد مزاحمت و دشواری برای مردم شكل گرفته است كه با نارضایتی مردم بتوانند از طریق مردم به نظام ضربه وارد كنند .

* اقتصاد مقاومتی راهكار خنثی سازی نفوذ

ما باید در این شرایط با برنامه هایی این توطئه ها را خنثی كنیم و به آنها اجازه دهیم از طریق ضربات اقتصادی ما را تحت فشار قرار دهند . یكی از بهترین راه ها برای مبارزه با این جریان ، به كار گرفتن اقتصاد مقاومتی مد نظر مقام معظم رهبری است . این الگو عنوان می كند برای آن كه در برابر تحریم ها مقاوم باشیم و از نفوذ جلوگیری كنیم باید اقتصادمان را تقویت كنیم . در واقع ما در این مسیر كه رهبر انقلاب ترسیم كرده است می توانیم توطئه ها و نفوذهای اقتصادی را خنثی كنیم . البته اقتصاد مقاومتی در طی سالیان گذشته سیاسی زده شد و هنوز در پله های اول باقی مانده است .

* اهداف نفوذ اقتصادی در جامعه

** آقای حاجی پور ، ویژگی های بارز نفوذ اقتصادی چیست و آیا ارتباطی میان نفوذ اقتصادی و دیگر انواع نفوذ وجود دارد ؟

نفوذ اقتصادی یك نفوذ راهبردی است و دنبال تامین اهداف گوناگونی است كه به برخی از آنها اشاره می كنم . نخستین هدف آن نفوذ در میان نیروهای تصمیم گیر و تصمیم ساز اقتصادی است تا بتوانند نظرات و اهداف خود را دیكته كنند تا خروجی دلخواه را دریافت كنند . دومین مورد ، تضعیف پایه های اقتصادی كشور و اختلال در آن ها ، سوم ، تمركز بر عدم استقلال و ایجاد وابستگی ، چهارم ، ایجاد انحراف در مدیریت اقتصادی و ارائه یك نوع سبك زندگی كه در نفوذ فرهنگی تاثیرگذار است ، پنجم ، تحریم اقتصادی كه تاثیر آن بر معیشت و زیست مردم به روشنی دیده می شود و آخرین و ششمین هدف نفوذ تربیت جاسوسی اقتصادی است . بخشی از نفوذ برای تاثیر بر خط مشی های كلان و سیاست گذاری یك كشور اعمال می شوند تا انحراف ایجاد كند . هدف دیگر نفوذ ، اخلال در مدیریت و حكمرانی كشور است كه هدف نهایی آن ایجاد نارضایتی در بین مردم است . در پی آن زنجیره ای از خشونت ها و اعتراضات ایجاد می شود كه نظام تصمیم گیری را با مشكل روبرو می كند.

* نفوذ اقتصادی به زمینه های فرهنگی و سیاسی نیاز دارد

توجه به نفوذ اقتصادی به این معنا نیست كه نفوذ فرهنگی ، سیاسی و امنیتی را كنار بگذاریم .قطعا تمام این مسائل با یكدیگر ارتباط دارند . درواقع نفوذ اقتصادی بدون نفوذ سیاسی و بدون زمینه های فرهنگی و اندیشه ای شدنی نیست. بخشی از نفوذ اقتصادی ، اندیشه لیبرال در ایران است ؛ تفكری كه كمترین همخوانی را با فرهنگ ایرانی اسلامی دارد و موجب ضربات سختی به كشور شد . به همین دلیل بود كه مقام معظم رهبری بر اقتصاد مقاومتی و درون گرا تاكید داشتند چرا كه برای رسیدن به اقتصاد بالنده باید سیستم و ملاحظات متناسب با شرایط و وضعیت ایران پیاده شود . از سوی دیگر این اندیشه های غربی كه در كشور دنبال می شوند با خود یك سبك زندگی و فرهنگ خاص را به همراه می آورند. هر چه این نفوذ بیشتر باشد مصرف گرایی و سبك زندگی مبتنی بر آن گسترش بیشتری پیدا می كند.

* تاثیر نفوذ اقتصادی بر مسائل امنیتی

باید توجه داشته باشیم كه اقتصاد برای هر كشوری توان تولید می كند و میزان رضایت مندی شهروندان از تصمیمات و سیاست گذاری ها را افزایش می دهد . حال اگر دشمن این اقتصاد را دچار اخلال یا دست انداز كند و موجب كشیده شدن اعتراضات به خیابان ها شود ، قطعا پیامدهای امنیتی در پی خواهد داشت. در نتیجه كارویژه های یك نظام و حكمرانی كه می تواند برای پیشرفت در حوزه های اصلی كشور سرمایه گذاری شود ، در بخش های حاشیه ای صرف شود.



* نقش دولت در كاهش اثرات نفوذ

** آقای سبزعلی پور ، شما چه سطحی از نفوذ را در كشور می بینید و وضعیت نفوذ در ایران را چگونه ارزیابی می كنید ؟

وضعیت فعلی كشور بیانگر نفوذ است كه البته من مایلم كه آن را توطئه بنامم. مشكلاتی كه در مملكت رخ داده است و بیشترین تاثیر را بر مردم دارد ، اقتصادی است . هنگامی كه این چالش ها را بررسی می كنیم ، می بینیم كه چگونه در خارج از كشور برای ایجاد بحران سیاسی فرماندهی می شود. در داخل كشور هم سودجویانی هستند كه خارجی ها را در این موضوع همراهی و یاری می كنند كه البته سهوا و تعمدا در فرآیند جاسوسی همكاری می كنند . اگر امروز به فروشگاه ها سر بزنیم می بینیم كه مردم در واكنش به مشكلات اقتصادی یا كمبود مواد غذایی ، نظرات سیاسی می دهند یا این كه در نانوایی ها دستگاه كارتخوان قرار دهند كه میزان فروش نان یك نانوایی را بسنجند، این گونه تعبیر می كنند كه نان كوپنی می شود ، درواقع این تشویش اذهان عمومی و نگرانی مردم همان نفوذ دشمن است كه به نتیجه رسیده است. البته دولت هم باید در اجرا به دقت رفتار كند تا بر این ماجرا دامن نزند و برای مردم در زمان مناسب درباره اقدامات توضیح دهد تا از نگرانی آنها بكاهد.

* بازوی داخلی نفوذ به دنبال تغییرات بنیادین در نظام

** موضوعی كه آقای سبزعلی پور مطرح كردند به نوعی اجتماعی سازی نفوذ اقتصادی است یعنی توطئه اقتصادی تا جایی پیش می رود كه بر روان مردم تاثیر می گذارد . در تكنیك « پراكنده منسجم » كه رسانه های معاند از آن بهره می برند ، موضوعات بی ربط عنوان می شود و سپس در آینده از آن بهره برداری می كنند . آقای حاجی پور نفوذ در عرصه های تصمیم ساز و سیاسی را چگونه می بینید ؟

سیاه نمایی شرایط فعلی كشور ، كدر كردن افق و تولید هراس نسبت به آینده در دستو كار شبكه نفوذ قرار گرفته است ، از این رو مقام معظم رهبری جهاد تبیین را مطرح كرده اند تا مسئولان و رسانه ها دستاوردهای نظام در حوزه های مختلف را بیان كنند . دشمنان با ناكارآمد جلوه دادن نظام ، هراس از آینده و ناامنی اجتماعی ایجاد می كنند . تمامی این مسائل سبب می شود جریان داخلی كه بازوی نفوذ مدیریت شده در خارج است ، تغییرات مبنایی در نظام مانند سیاست های كلی نظام و امور خارجه را تجویز می كنند . آنها همچنین بی تفاوت به این كه طرف غرب از برجام خارج شده است ، توصیه می كنند كه این توافق احیا شود و این موضوع كه پیشرفت ما در گرو ارتباط با غرب است اجتماعی سازی می كنند.



گفتنی است ، رادیو گفت‌وگو می كوشد در قاب مجموعه برنامه «شبكه سایه ها » خط نفوذ در كشور را مورد بررسی و تبیین قرار بدهد. در این برنامه مبانی نفوذ، جریان شناسی، ابعاد ، آثار و راه های مقابله با آن تشریح می شود. از مجرای این كوشش، دست كم مخاطبان این رسانه، نسبت به شاخص های مختلف شناخت عرصه ها، مجاری و ابعاد نفوذ آشناتر خواهند شد و نوعی آگاهی بخشی اجتماعی در مقابله با جریان نفوذ در جامعه شكل خواهد گرفت.