مهدی ساقی فعال حقوق رسانه و کارشناس فضای مجازی در برنامه "گفتگوی فرهنگی" رادیو گفت‌وگو به سه مقوله در حوزه فرهنگ اشاره کرد و گفت: مقام معظم رهبری در سخنرانی اخیر خود به سه مقوله اساسی امنیت، اقتصاد و فرهنگ اشاره کردند. همچنین در خصوص امنیت داخلی می‌فرمایند که دستگاه امنیت مراقب نفوذ باشند و مشکل عمده ما نفوذ است.

وی افزود: در ارتباط تصویری مقام معظم رهبری با مدیران آموزش و پرورش تاکید داشتند همه باید در زمینه نفوذ دشمن حساسیت داشته باشند. همان طور که می‌دانید دشمن در زمینه نظامی توانایی مقابله ندارد و در زمینه فرهنگی دست به اقدامات زده است. تا بتواند ذهن‌ها را تغییر دهد و بر مغزها تاثیرگذار باشد.

ساقی اهمیت فضای مجازی را به تعبیری قوی تر از بمب اتم دانست و گفت: فضای مجازی نوین ترین و در دسترس ترین ابزار ارتباط رسانه‌ای است، و نقش اسیار تعیین کننده‌ای دارد. همچنین کمتر زاویه‌ای در زندگی بشر وجود دارد که تحت تاثیر فضای مجازی قرار نگرفته باشد. بنابراین این سوال پیش می‌آید که نفوذ فرهنگی در بسیاری از زمینه‌ها به صورت خودآگاه می‌تواند اتفاق بیافتد اما مشاهده می‌شود که فضای مجازی قدرتمند تر از بمب اتم و اهمیت آنها از دو مقوله قبلی بسیار بیشتر است.

وی اضافه کرد: در آینده نه چندان دور، در اثر انقلاب سایبری شاهد انقلاب فرهنگی خواهیم بود. شرایط اپیدمی و جهان‌گیری کرونا، مجازی شدن زندگی را به خوبی به ما نشان داده و تسریع کرده است. به عنوان مثال در آموزش کشور شاهد برهم زدن نظم سابق هستیم. به شکلی که دیگر نیازی به مکانی تحت عنوان مدرسه و دانشگاه حس نمی‌شود و همه چیز در قالب یک دستگاه الکترونیکی انجام می‌شود. کسب و کارهای ما در دوران کرونا بسیار آسیب دیدند، لیکن برخلاف آن کسب و کارهای دیجیتالی بسیار رشد کردند. با نگاهی به آمار، مشاهده می‌شود که پس از انتشار کرونا بسیاری از کسب و کارهای دیجیتالی نه تنها با شکست مواجه نبودند بلکه رشد بسیار قابل توجه‌ای نیز داشتند.

ساقی همچنین عنوان کرد: وقتی عنوان می‌شود که زندگی ما مجازی می‌شود و انقلاب سایبری خواهیم داشت به این معناست که ترافیک تهران نیز متاثر از فضای مجازی خواهد شد و با نگاهی به زندگی مجازی ملاحظه می‌کنیم که در همه عرصه‌ها رنگ و بوی آن را به خود می‌گیرد و حتی فضای مجازی می‌تواند گردشگری مجازی و دیجیتال برای ما به ارمغان بیاورد. بنابراین؛ می‌توان گفت که انقلاب فرهنگی در اثر انقلاب سایبری خواهیم داشت.

وی با تاکید بر اینکه باید نگاه را فراتر از نفوذ فرهنگی برد، توضیح داد: وقتی از نفوذ فرهنگی یاد می‌کنیم بدین معناست که صرفا باید اقدامات سلبی را باید انجام دهیم. اما وقتی از آن به عنوان انقلاب فرهنگی یاد می‌کنیم، یعنی علاوه بر اقدامات سلبی، باید اقدامات ایجابی آن را نیز داشته باشیم. بنابراین؛ اگر نگاه خود را به نفوذ فرهنگی محدود کنیم، طبیعی است که سیاست‌ها منفعلانه خواهد بود. در صورتی که باید در فضای مجازی فعالیت‌های فعالانه داشته باشیم.

ساقی در ادامه گفت: همان طور که فناوری و تکنولوژی با سرعت بسیار بالا و قابل توجه‌ای در حال رشد است، باید شیوه‌های رفتاری مردم و فرهنگ آنها را کنترل و مدیریت کنیم. سیاست فعالانه بدین معناست که همزمان با سیر گسترش فناوری‌ها، از مسیر خارج نشویم و به فکر حذف کردن نباشیم، بلکه به فکر سواد رسانه‌ای باشیم. بنابراین؛ طبیعی است که باید از امکانات تکنولوژی‌ها استفاده کرد و قابلیت‌های آنها را دریافت کرد و آنها را مدیریت کنیم.

وی افزود: فضای قانونمندی برای تنفس در فضای مجازی لازم است، فضای مجازی که بدون اختیار ما مدیریت می‌شود و این فضا آگاهانه مشمول نفوذ فرهنگی شده است، چرا که بدون اختیار ما مردم بی پناه در فضای مجازی رها شده‌اند و می‌بایست تمامی نهادهای متولی از شورای عالی فضای مجازی تا وزارت ارتباطات باید در این زمینه فعال باشند. مسئولین باید زیرساخت‌های لازم را فراهم کنند لیکن به این معنا نیست که مسئولیت و وظیفه مردم را نفی کرده باشیم. همه ما بویژه جوانان یک رسانه هستند که می‌توانند در برابر نفوذ فرهنگی و اتخاذ رویکرد فعالانه در برابر انقلاب سایبری که انقلاب فرهنگی از بطن آن بیرون می‌آید، رویکرد داشته باشند.

ساقی با بیان اینکه فضای سیاست گذاری بر شبکه‌های اجتماعی از سه طریق و با سه مولفه شکل می‌گیرد، گفت: اولین مولفه، برقراری روابط عاطفی است که از سوی تولید کننده محتوا با مصرف کننده محتوا است. دومین مولفه، روابط ساختگی مبتنی بر اعتماد است سومین مولفه، همدردی و همفکری نمادین با مخاطب است. اگر این سه مولفه را به نفع خود بهره بگیریم، و از فضای مجازی که متشکل از تهدیدها و فرصت‌ها است نگاه فرصت آفرین آن را اتخاذ کنیم، به راحتی با بیان واقعیت‌ها و نزدیک شدن به حقیقت در فضای حقیقی و زندگی مردم و اینکه صدای آنها هستیم، می‌توانیم این اعتماد را جذب کنیم.