رئیس گروه فرهنگی اجتماعی رادیو گفتگو در مراسم رونمایی از كتاب «سواد رسانه‌ای از الف تا ی» گفت: پیرو تاكید رهبر انقلاب مبنی بر تشكیل اتاق‌های فكر قرارگاه مدیریت فرهنگی عمل كردیم و برنامه‌ای با هدف آموزش سواد رسانه‌ای تولید شد.
به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، مراسم رونمایی از كتاب «سواد رسانه‌ای، از الف تا ی» با حضور جمعی از مدیران رادیو، اساتید رسانه و علاقه‌مندان در فرهنگسرای سرو برگزار شد.
تلاش كردیم در راستای تشكیل اتاق فكر قرارگاه مدیریت فرهنگی عمل كنیم
در ابتدای این برنامه، مدنی معاف رئیس گروه فرهنگی اجتماعی رادیو گفتگو به عنوان اولین سخنران صحبت كرد. او ضمن اشاره به پیام تشكر ویژه حمید شاه‌آبادی معاون صدای جمهوری اسلامی ایران خطاب به برگزاركنندگان این جلسه و دست‌اندركاران كتاب «سواد رسانه‌ای از الف تا ی» گفت: یكی از اتفاقاتی كه در دنیای رسانه‌های مدرن در حال رخ دادن است موضوع مهندسی و مدیریت پیام است؛ چه در رسانه‌های مكتوب و چه در رسانه‌های صوتی و ...یكی از اتفاقات خوبی كه پس از مدت‌ها در رادیو گفتگو صورت گرفت برنامه‌ای بود كه به سرپرستی آقای دكتر افراسیابی انجام شد. پیرو تاكید رهبر انقلاب مبنی بر تشكیل اتاق‌های فكر به عنوان قرارگاه مدیریت فرهنگی تصمیم بر این شد كه جمعی از اساتید محترم در كنار هم جمع شوند و راجع به محتوای یك پیام هم‌اندیشی كنند.
وی ادامه داد: یكی از مشكلات حال حاضر ما موضوع سواد رسانه‌ای است كه البته به لطف دوستان توانست پیشگام باشد و وارد كتاب‌های درسی كه حوزه اصلی آموزش و پرورش بود راه پیدا كند. شاید برنامه‌های زیادی را در شبكه‌های رادیویی شنیده باشید اما مجمع‌الجزایری هستند كه قرار است در جایی جمع شوند. از همین رو برنامه‌های رسانه در رادیو گفتگو ادامه خواهد داشت و در فصل جدید خود موضوع مولتی‌مدیا را شروع خواهد كرد. ما در اتاق فكر خود سوژه‌ها و حوزه‌های مختلفی را مورد بررسی قرار دادیم كه نتیجه آن برنامه‌ای بود كه در رادیو گفتگو پخش شد و این كتاب ماحصل آن است. در این جا باید از خانم اسماعیل‌نژاد تهیه‌كننده این برنامه، آقای افراسیابی، اساتید محترم كه در برنامه‌ها شركت داشتند و همه كسانی كه در زمینه چاپ این كتاب كار كردند تشكر كنم.
امتیاز ویژه جمهوری اسلامی در آموزش سواد رسانه‌ای چیست؟
در بخش بعدی برنامه، محمدصادق افراسیابی، نویسنده كتاب «سواد رسانه‌ای از الف تا ی» صحبت كرد. او گفت: برخود لازم می‌دانم كه از آقای دكتر شاه‌آبادی، آقای دكتر كوچك‌زاده و آقای مدنی معاف تشكر كنم. باید بگویم كه از ابتدا به چنین كاری فكر نمی‌كردم، همیشه دغدغه سواد رسانه‌ای داشتم اما كاركردن به این شكل سفارشی بود كه رادیو گفتگو به من داد و با همراهی و پیگیری مدیریت محترم این رادیو همراه و در نهایت منجر به این اتفاق خوب شد. باید بگویم كه در پس تمام چالش‌ها و جلساتی كه داشتیم همیشه یك نكته ذهن من را به خود مشغول می‌كرد و آن هم این بود كه در جمهوری اسلامی چه امتیاز ویژه‌ای می‌توانیم نسبت به دیگر كشورهای منطقه در عرصه سواد رسانه‌ای داشته باشیم. یعنی آیا اساسا كشور ما امتیاز ویژه‌ای دارد و می‌تواند در این حوزه پیشرو باشد یا خیر؟ من فكر می‌كنم كه كشور ما به دلایل مختلف می‌تواند در این زمینه پیشرو باشد. دلیل اصلی آن رویكرد حاكمیت فرهنگ اسلامی ایرانی است.
در قرآن و سیره اهل بیت به سواد رسانه‌ای توجه شده است
وی تاكید كرد: یكی از موضوعاتی كه این رویكرد بر آن تاكید دارد موضوع سواد رسانه‌ای است. البته نام سواد رسانه‌ای در قرآن و در سیره اهل بیت نیامده است اما وقتی به محتوای آیات و روایات و سیره اهل بیت دقت می‌كنیم می‌بینیم كه در بسیاری از موارد اهمیت این موضوع نشان داده شده است. برای مثال آیه «فَلْیَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلی طَعامِهِ» به همین مفهوم اشاره دارد و می‌گوید كه انسان باید با دقت به غذای خود نگاه كند. این غذا فقط به معنای غذای جسم نیست بلكه باید به كتابی كه می‌خواند و پیامی كه دریافت می‌كند توجه داشته باشد. در جای دیگری حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «فَكِّرْ فَكِّرْ ثُمَّ تَكَلَّمْ»؛ دوبار فكر كن سپس صحبت كن. این كه فرد چیزی كه میشوند و می‌بیند دوباره تكرارش نكند و این همان تفكر انتقادی است كه بدان اشاره می‌كنیم و می‌گوییم هر پیام را باید مورد بررسی قرار داد و سپس ترویج‌اش داد.
كتاب «سواد رسانه‌ای از الف تا ی» رونمایی شد
می‌توان از رسانه برای آموزش سواد رسانه‌ای استفاده كرد
او گفت: خیلی‌ها می‌گویند كه سواد رسانه‌ای و رسانه قالب جمع نیستند چرا كه رسانه به دنبال پروپاگاندا، تبلیغات و منافع است و می‌خواهد هزینه‌هایی دریافت كند. به همین خیلی وقت‌ها از تكنیك‌هایی استفاده می‌كند كه ما در سواد رسانه‌ای آنان را به مخاطب آموزش می‌دهیم و می‌گوییم فریبش را نخورید. حال سوالی دارم و آن هم این است كه سهم تبلیغات در بودجه رسانه‌های ما چه قدر است؟ به نظرم خیلی نیست و دولت تحت عنوان بودجه و یارانه به رسانه‌های ما كمك می‌كند. حتی صداوسیما نیز چنین است و به نظرم عمده درآمد صداوسیما از طریق تعامل با سایر نهادهای دولتی و غیردولتی است و بخش كمی از هزینه‌های آن با تبلیغات تامین می‌شود. برهمین اساس معتقدم با توجه به نوع رویكرد دولت و جمهوری اسلامی نسبت به رسانه‌ها برخلاف خیلی از كشورهای دیگر، رسانه های ما می‌توانند در خدمت سواد رسانه‌ای باشند. این موضوع دقیقا همان چیزی است كه رادیو گفتگو انجام داد و موضوع سواد رسانه‌ای را به عنوان یك محور اصلی تعریف و روی آن كار كرد. این مساله نشان می‌دهد كه این شبكه رادیویی دغدغه دارد و دوست دارد مخاطبش فعال باشد. در حقیقت ترجیح می‌دهد كه مخاطبش سواد رسانه‌ای داشته باشد. حال در چنین صورتی می‌توان پیشنهاد داد كه خبرنگاران ما صرفا نویسنده صحبت‌های مسئولین نباشند و خودشان با نگاه نقادانه اتفاقات را تحلیل كنند. پیشنهاد من تحول در حوزه رسانه است. این‌گونه است كه سواد رسانه‌ای مردم بالا می‌رود؛ در غیراین صورت سواد رسانه‌ای محدود به جمع های نخبگانی می‌شود و عموم مردم از مسیر دیگری عبور خواهند كرد.
افراسیابی با اشاره به كتاب «سواد رسانه‌ای از الف تا ی» گفت: در بخش اول، 13 برنامه از رادیو گفتگو داشتیم كه در آن 24 استاد مهمان برنامه شدند. تاكید ما بر این بود كه در هر برنامه و متناسب با موضوع آن از دو استاد استفاده كنیم. این برنامه‌ها كم‌كم از رادیو گفتگو پخش شد، متن آن پیاده‌سازی شد و محتوای گفته شده در هر جلسه توسط بنده ویرایش شد. همه اساتید متن‌ها را تایید كردند و در نهایت تبدیل به این كتاب شد كه امروز از آن رونمایی می‌شود. در 6 برنامه اول مهارتهای سواد رسانه‌ای را به صورت كامل بیان كردیم و در برنامه هفتم تا سیزدهم رویكرد دستگاه‌های مختلف را بررسی كردیم؛ این كه دستگاه دولتی چه باید بكند؟ وظیفه بخش خصوصی چیست و ... همچنین ادامه نقشه راه ما این است كه به سراغ موضوعات مشخص برویم؛ مثلا سواد رسانه‌ای و اقتصاد، سواد رسانه‌ای و سیاست و ... فكر می‌كنم كه در مسیر نوشتن این كتاب زحمت اصلی رو خود اساتید كشیدند و بنده فقط ویراستاری كار را برعهده داشتم. ما فعلا كتاب را به صورت عمومی نشر ندادیم كه به دلیل حساسیت بنده بود. تاكید داشتم كه كتاب را حتما یكبار به اساتید بدهیم و اگر نقطه نظری داشتند اصلاح خواهد شد و سپس كتاب به شكل عمومی عرضه خواهد شد و با هماهنگی رادیو گفتگو در اپ‌استورهای كتاب عرضه خواهد شد. فكر می‌كنم كه از یك هفته آینده بتوانیم كتاب را به صورت عمومی عرضه كنیم.
رادیو گفتگو واسطه‌ای بین نخبگان و مردم شد
اسماعیلی‌نژاد ، مدرس دانشگاه و تهیه كننده برنامه رسانه در رادیو گفتگو سخنران بعدی این جلسه بود. او گفت: با موقعیتی كه رادیو گفتگو فراهم كرد موفق شدیم كه این برنامه را بسازیم؛ از اساتیدی كه با ما همكاری كردند تشكر می‌كنم. معتقدم رادیو واسطه‌ای بین نخبگان این حوزه و مردم شد تا تجربه‌های این اساتید به صورت مدون علمی منتشر شود. امیدوارم كه بتوانیم در فصل دوم برنامه در خدمت اساتید باشیم و جلد دوم همین كتاب را چاپ كنیم.
در بخش بعدی برنامه از تعدادی از اساتید حاضر در برنامه رادیویی درخواست شد تا نقطه نظرات خود را بیان كنند.
كتاب «سواد رسانه‌ای از الف تا ی» رونمایی شد
نگارش این كتاب اتفاق جدیدی در تدوین ادبیات سواد رسانه‌ای است
صدیقه ببران، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد در این نشست گفت: فكر می‌كنم كه با نگارش این كتاب اتفاق جدیدی در حوزه تدوین ادبیات سواد رسانه‌ای رخ داد. كاری كه انجام شد بسیار ارزشمند است چرا كه ماحصل سال‌ها تجربه اساتید را در دل خود دارد. این كتاب عصاره تفكر و تحقیق چندین ساله اساتید بود كه در اختیار مردم قرار خواهد گرفت. سوالاتی كه در این برنامه مطرح شد از جمله مواردی بود كه هم در ذهن جامعه نخبگانی بود و هم در ذهن مردم. فكر می‌كنم كه با این برنامه رادیویی بسیاری از چالش‌های ذهنی دوستان مورد بررسی قرار گرفت و شاید در مواردی حل شد. به نظرم این برنامه برای دانشجویان بسیار مناسب است؛ این كه بتوانند سوژه‌یابی كنند و تحقیقات جدیدی در این زمینه داشته باشیم.
لیلا وصالی معاون انجمن سواد رسانه ای دیگر سخنران این جلسه بود. او گفت: در حوزه سواد رسانه‌ای، ادبیات زیادی نداشتیم و اگر هم وجود داشته است پراكنده بوده است. از این منظر این كتاب اتفاق بسیار مباركی است چرا كه به مباحث كاربردی توجه داشته است. وقتی نام اساتیدی كه در این كتاب نقش داشتند را خواندم بیشتر ترغیب شدم كه این كتاب را حتما بخوانم. در این كتاب با تفكر اساتیدی كه در زمینه سواد رسانه‌ای فعالیت دارند آشنا می‌شویم. امیدوارم كه این كتاب سرآغاز یك طرح نو و پویا باشد و از تلاش‌های رادیو و تلویزیون در این زمینه تشكر می‌كنم.
امیرعبدالرضا سپنجی یكی دیگر از اساتیدی است كه در این كتاب نقش داشته است؛ او گفت: هر جا كه هستیم باید با توجه به شرایط دنیا احساس كنیم كه آنجا مركز دنیا است و همه تلاش خود را انجام بدهیم. در حوزه سواد رسانه‌ای هم باید همین اتفاق رخ بدهد و كار را جدی ببینیم. باید بگویم كه در تمام كشورهای دنیا روی این موضوع كار می‌كنند و برایشان مهم است.
سواد رسانه‌ای مانند رژیم گرفتن است/ جمع‌آوری سال‌ها تجربه اساتید در یك كتاب
سیدغلامرضا كاظمی‌دینان در بخش دیگری از این مراسم رونمایی كتاب گفت: كار قشنگ همیشه زیبا است؛ سواد رسانه‌ای از آن بحث‌هایی است كه در زندگی انسان‌ها و جوامع بسیار اثرگذار است. سواد رسانه‌ای به معنای رژیم‌گرفتن است. چطور برای این كه چاق نشوم و سلامت بمانم، رژیم غذایی می‌گیرم؟ پیش دكتر و كارشناس تغذیه می‌روم، برنامه می‌گیرم و بر طبق آن عمل می‌كنم تا بتوانم سالم زندگی كنم. سواد رسانه‌ای دقیقا همین را می‌گیرد؛ وقتی من سواد نداشته باشم، هر روزنامه‌ای كه به دستم برسد را می‌خوانم و هر مطلبی كه به دستم می‌رسد را بازنشر می‌دهم و این مساله باعث می‌شود كه از نظر روحی مشكل پیدا كنم. سواد رسانه‌ای به من می‌گوید به دنبال چه چیزی برو كه مناسبت باشد. بنابراین نوشتن این كتاب كار قشنگی است و باید تشكر كرد. یكی از مشكلات دانشگاه و دانشجویان ما این است كه اساتید به صورت آكادمیك درس می‌دهند و تجربه كاری خود را نمی‌گویند. چنین دانشجویی بعد از فارغ‌التحصیلی وارد روابط‌عمومی می‌شود اما هیچ‌چیز بلد نیست. حال وقتی كه اساتید این حوزه تجربیات خود را بیان كردند و تبدیل به كتاب شد، مرجع بسیار خوبی برای دانشجویان ما می‌شود. این كتاب می‌تواند جایگزین فلان كتاب آكادمیك نظریه‌ها بشود. بنده از آقای شاه‌آبادی و مدیران رادیو گفتگو تشكر می‌كنم كه به چنین موضوعی اهتمام داشتند. امیدوارم این كار ادامه داشته باشد.
كتاب «سواد رسانه‌ای از الف تا ی» رونمایی شد
سیما میربخش سخنران پایانی این مراسم بود. او گفت: در كشورهای اروپایی چیزی به نام هفته مدرسه و رسانه وجود دارد. چه خوب است چنین برنامه‌هایی برای مدارس ما چیده شود تا پیوندی بین رسانه و مدارس ایجاد شود. این موضوع باعث می‌شود كه بچه‌ها سواد رسانه‌ای را لمس كنند.
در پایان این مراسم، از كتاب «سواد رسانه‌ای، از الف تا ی» رونمایی شد و به اساتیدی كه در این كتاب شركت داشتند، لوح تقدیر از سوی حمید شاه‌آبادی، معاون صدا صداوسیما جمهوری اسلامی ایران داده شد.
گفتنی است پس از پایان این مراسم، اساتید و دست‌اندركاران تالیف این كتاب با همراهی محمدصادق افراسیابی دیداری با معاون فرهنگی فرهنگ سرای سرو پروین ملایی و رئیس فرهنگسرای سرو ناصر امین‌زاده داشتند. در این دیدار صمیمانه ناصر امین زاده مدیر فرهنگی هنری منطقه 6 و رییس فرهنگ سرای سرو ضمن تقدیر از جناب آقای دكتر كوچك زاده مدیر رادیو فرهنگ و همچنین فعالیت های این گروه در نشر این كتاب بسیار ارزشمند گفت با توجه به رابطه پیچیده و انكارناپذیر میان فرهنگ و رسانه، به ضرورت ارتقای سواد رسانه ای شهروندان در عصر اطلاعات و لزوم آموزش مهارتهای مواجهه افراد با رسانه ها، استمرار و ادامه همكاری و فعالیت با صدای جمهوری اسلامی ایران و رادیو گفتگو و این گروه، ضروری می نماید. در این جلسه مقرر شد كه برنامه‌های دیگری با موضوعات مرتبط با سواد رسانه‌ای نظیر سواد رسانه‌ای و فرهنگ، تاثیر آن در جامعه و ... در ابعاد گسترده‌تر در این فرهنگسرا برگزار شود تا مخاطبین علاقه‌مند بتوانند از این پایگاه فرهنگی هنری كه یكی از سیاست‌های خود را ترویج صحیح علوم رسانه‌ای قرار داده است به نحو احسن استفاده كنند.
