رسانه در حقیقت رابطی جهت انتقال اطلاعات و اتفاقات مختلف در داخل و خارج از كشور به مردم است و نقش بسیار مهمی نیز در سیاست‌گذاری‌ها دارد. جنگ امروز یك جنگ تمام عیار رسانه‌ای است.
در برنامه زنده «امواج شبهه» شبكه رادیویی گفت‌وگو با حضور دكتر علیرضا داودی (كارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی)، دكتر محمد قنبری (كارشناس ارشد رسانه) و دكتر هادی طاهری‌فر (پژوهشگر حوزه رسانه) به موضوع «بررسی مدل‌های برقراری پیوند میان لزوم ناامیدسازی داخلی در كنار بیان تحركات و اقدامات دیپلماتیك در رسانه‌های بیگانه» پرداخته شد.
مهمترین روش‌های پرداختن به دیپلماسی فعال شده ایران با سایر كشورها از منظر رسانه‌های بیگانه
دكتر علیرضا داودی (كارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی) ضمن اشاره به مهمترین روش‌های پرداختن به دیپلماسی فعال شده ایران با سایر كشورها از منظر رسانه‌های بیگانه گفت: ما راجع به رابطه رسانه‌های بیگانه و موضوعات مربوط به ایران معمولا سه ساحت را مورد بررسی قرار می‌دهیم، ساحت اول مرتبط با میزان كنش و واكنشی است كه خود این رسانه ها دارند كه قاعدتاً بر اساس یكسری از قوانین و اصول پیش می رود.
این كارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی افزود: ساحت دوم سخنگو یا زبان تصویری و صوتی سیاستمداران تلقی می شود یعنی خودش وارد دخل و تصرف فكت و محورها نمی‌شود و آنچه كه سیاستمداران در كشور های غربی بیان می كنند را می گوید و نهایت كاری كه انجام می دهد مهندسی قبل و بعد پیام است، به همین دلیل یك حالت سخنگویی ایجاد می كند كه قاعدتا زمانی كه تم دیپلماسی به سمت اروپا كشش دارد عمدتا رسانه های اروپایی تبار بیش تر فعال می شوند، زمانی كه به سمت آمریكا یا موضوعیت آمریكا در اروپا مطرح می شود قاعدتا رسانه‌های اروپایی فرمت دیگه ای را پیدا می كنند.
وی در ادامه عنوان كرد: موضوع سوم در حقیقت زبان مردم یا مخاطب غائب است كه همیشه تحت عنوان به نقل یا شنیده شده و یا استناد شده بیان می شود، دو مسئله در این قاعده همیشه مغفول واقع می شود قاعده نخست فراوانی است كه آماری از تعداد مخاطبان را ارائه نمی دهند و به گونه ای رفتار می كنند كه موضوع مد نظر خواسته همه مردم ایران به غیر از تعداد بسیار محدودی است.
داودی افزود: نكته دوم به جنس سر تیترها برمی گردد كه اساسا نمی گویند تیتر و یا محتوای انتخاب شده مد نظر مخاطب است و یا موضوعات دیگری است و در حقیقت ما با یك تسلب محتوایی در رسانه های بیگانه رو به رو هستیم كه سه هدف را در دستور كار قرار می دهد.
رسانه‌های بیگانه به دنبال افزایش سطح اصطكاك مخاطب ایرانی با اقتصاد
وی در ادامه عنوان كرد: موضوع اولی كه مطرح است و اصطلاحا از آن با عنوان «ریل خمیده شده» یاد می شود در حقیقت اشاره به این موضوع دارد كه شما هیچ زمانی نمی توانید یك قطار را روی ریل خمیده راه ببرید و به ریل خمیده شده نیز نمی‌توان اطلاق غیر ریل داده شود در حقیقت هم ریل است و هم كارآیی ندارد، بنابراین نخستین كاری كه انجام می دهد این است كه حوزه هر نوع فعالیت برون مرزی در ایران را روی قاعده ریل خمیده قرار دهد تا مخاطب در انتها به این نتیجه برسد كه دیپلماسی و فرآیند وجود دارد اما چه منفعتی برای ما دارد؟! به همین دلیل است كه ابتدا مهمترین مشكل روز را كه پیش از این روی آن پردازش انجام داده را متصل به نوع دیپلماسی فعال شده می كند كه مخاطب نه در آن قابل پذیرش و نه قابل رد است.
این كارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی گفت: نوع دوم اساسا سطح اصطكاك مخاطب با آن مسئله ای كه مد نظر رسانه های بیگانه بوده است را افزایش می دهد، در حال حاضر رسانه های بیگانه بسیار تمایل دارند كه سطح اصطكاك مخاطب با اقتصاد را افزایش دهند بنابراین از حوزه دیپلماسی خارجی صحبت می كند و در انتها با عبارت اما مجددا به اقتصاد باز می گردد، بنابراین این رسانه ها فاز مثبتی را در نظر گرفتند ولیكن زمانی كه از اما استفاده می كنند همه آن فاز مثبت در برابر مشكلی كه در ذهنش وجود دارد باطل می شود بنابراین مقدمه باطل معمولا پیرو گارد و مفهوم ضد و متناقض را ایجاد می كند و مخاطب در ذهنش این سوال شكل می گیرد كه این اتفاق چه منفعتی برای من دارد؟! شكل گیری این سوال در ذهن مخاطب در حوزه دیپلماسی به واسطه این كه میان مدت و بلند مدت داریم تا بخواهد به پاسخ برسد زمان منقضی شده و مسئله بعدی خودش را نشان می‌دهد.
داودی افزود: معمولا رسانه های بیگانه برای ایجاد لایی بین موضوعات معمولا از مفاهیم دیپلماتیك بسیار استفاده می كنند، در همین یك ماه اخیر دیپلماسی ایران با عربستان و كشور های دیگر را اگر در نظر بگیرید ، لایی این ها مادر كیان پیر فلك است و از این طریق به آرامی به سمت شنیدن و اعتنا نكردن می رود به همین دلیل ذهن مخاطب به یك ارتفاعی می رود اما در پی آن نیز سقوطی بسیار جدی است.
مغفول ماندن منافع ملی در پازل تبلیغی رسانه‌های بیگانه
در ادامه دكتر محمد قنبری (كارشناس ارشد رسانه) ضمن اشاره به صحبت های كارشناس مجری برنامه در خصوص مغفول ماندن منافع ملی در پازل تبلیغی رسانه های بیگانه در خصوص مهمترین شگردهای رسانه های بیگانه در زنده نگه داشتن رویدادهای فردمحور، فردپایه و جمع محور علیه منافع ملی ایران صحبت كرد و گفت: كلمه ارتفاع پست كلمه‌ای نظامی است كه در میدان شناخته می شود و میدان عرصه جنگ است و زمانی كه جنگ را به حوزه شناخت نسبت می دهیم دقیقا شرایط فعلی ترسیم می شود و ناتو از سال 2020 پنج حوزه و میدان زمین، هوا، دریا، فضا و فضای مجازی را می شمارد و معتقد است حوزه ششمی نیز وجود دارد كه مادر این پنج حوزه است.
وی در ادامه عنوان كرد: میدان در منافع مشترك است اگر بخوایم برای منافع زمینی را در نظر بگیریم آن زمین، زمین میدان گفته می شود. اگر ما به تعبیر مقام معظم رهبری كه می فرمایند مردم در كانون توجه ارزش در كشور هستند و از آن ها در جامعه اسلامی به ملت و امت تعبیر می شود میدان اصلی دفاع ما ذهن مردم می شود ذهنی كه در آن ادراك شكل می گیرد كه منشا تصمیم و شناخت است.
چرا دشمنان در لایه تهاجم قرار دارند؟!
قنبری با تاكید بر اینكه دشمن در لایه ی تهاجم است عنوان كرد: دشمن در تهاجم است چرا كه آرایش زمین چیده شده را از آن خود می داند، واژه ای در دانشگاه های نظامی تحت عنوان «نبرد های نامتقارن» تدریس می شود كه از آن با عناوین دیگری نظیر جنگ نا هم تراز و جنك های پارتیزانی نیز یاد می شود، زمانی از نبرد نا متقارن استفاده می شود كه دو میدان با دو آرایش نابرابری وجود دارد، وضعیت فعلی ما نیز اینگونه است یعنی بستر در اختیار دشمن است و نیروی خودی ما نیز كه ادراكش منشعب از دریافت از شبكه های اجتماعی و رسانه های بر بستر ویدیو است استفاده می كند لذا دشمن چاره ای جز تهاجم ندارد.
این كارشناس ارشد رسانه با تاكید بر اینكه دشمن در جنگ نامتقارن بسیار روی موضوع خلاقیت كار می‌كند، اظهار كرد: دشمن با همه نبوغ و زیر ساخت و هر آنچه كه دارایی او محسوب می‌شود تهاجم را در دستور كار قرار می‌دهد.
لایه‌گذاری رسانه‌های بیگانه در رویدادهای داخلی ایران
دكتر هادی طاهری‌فر(پژوهشگر حوزه رسانه) در رابطه با ارتباط بین دیپلماسی فعال شده ایران در ماه های اخیر و رویدادهای داخلی كه رسانه های بیگانه در تلاش برای لایه گذاری هستند، گفت: فصل مشترك بین همه موضوعات مطرح شده منافع ملی مطرح است.
وی در ادامه عنوان كرد: در مقطعی از زمان شاهد این بودیم كه گره زدن همه منافع ما به برجام به معنای چیدن همه فرصت ها در یك سبد است كه عواقب بسیار زیادی را برای كشور در پی داشت، همچنین عدم توجه به كشور های همسایه و توجه به چند كشور خاص و محدود موجب شد تا از جمعیت 600 میلیونی همسایه خودمان غافل شویم و منافع بسیاری را از دست دهیم.
طاهری‌فر ضمن اشاره به نقش مهم رسانه ها گفت: رسانه در حقیقت رابطی جهت انتقال اطلاعات و اتفاقات مختلف در داخل و خارج از كشور به مردم است و نقش بسیار مهمی نیز در سیاست‌گذاری ها دارد. ما باید نقش رسانه ها در سطح داخلی و بحث عملیات جنگ روانی ببینیم امروزه این موضوع بسیار قابل كار كردن است و از بحث‌های متداول نشست های مختلفی در ارگان های متفاوت است كه با آن ها مواجه هستیم.
وی در ادامه خاطرنشان كرد: دشمن با استفاده از ابزار رسانه به دنبال ناامید كردن مردم است تا با ایجاد نا امیدی، نفاق، توطئه و دلسردی مردم را نسبت به اقدامات مسؤولان در كشور در مقابل نقد منصفانه ، انتقادات منطقی و قصد اصلاح تحریك كند.
طاهری فر گفت: اعتقاد داریم كه جنگ امروز یك جنگ تمام عیار رسانه ای است و این فضای مجازی است كه امروزه در این جنگ تمام عیار رسانه ای می تواند بین مردم و نظام یك كشور فاصله بیاندازد. مقام معظم رهبری در یكی از بیانات خود فرمودند تضعیف امید و خوش بینی به آینده كشور از جمله مؤلفه های جنگ نرم علیه ملت ها است و تنها راه حل برون رفت از این موضوع هم دلی بین نخبگان، رسانه ها، مسؤولین و مردم است.
این پژوهشگر حوزه رسانه ادامه داد: القای بی آیندگی، بن بست و اینكه مسؤولین اداره كشور را بلد نیستند از جمله كار هایی است كه بدخواهان ایران به دنبال آن هستند تا با ایجاد نا امیدی در مردم امید به آینده را از آن ها بگیرند.
تهاجم در برابر تهاجم چیست؟
داودی در ادامه گفت‌وگو به موضوع دیپلماسی ایران پرداخت و گفت: نامتقارن سازی یكی از جدی ترین روش هایی است كه در دنیا در حوزه های نظامی اتفاق می افتد، در خصوص این موضوع كه كار ویژه رسانه ها در این عملیات های نامتقارن چیست باید گفت از این كار ویژه ها با نام «ایجاد فرآیند نامتقارن» یاد می شود یعنی زمانی می تواند نبرد به نتیجه برسد كه توازن را برهم بزنید.
وی در ادامه عنوان كرد: بهم ریختن این توازن برهه تاریخی را ایجاد می كند و در حقیقت به معنای بهم خوردن توازن در انضباطی است كه در ان نامتقارن سازی توسط حریف ایجاد شده است، بنابراین مسئله دیگر دعوا بر سر ساحت نیست بلكه دعوا بر سر فرم های جدیدی است كه خارج از كنترل حوزه تهاجمی هستند به همین دلیل اصطلاحا «تهاجم در برابر تهاجم» می شود.
این كارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی اظهار كرد: رادیو آزادی در اواسط دهه 80 از طریق كمپین تبدیل به رادیو فردا می شود چرا كه در مقابل رسانه ای مانند رادیو ایران یا رادیو كل دیگر نمی تواند كشش داشته باشد و باید آن توازن را بهم بریزد.
وی عنوان كرد: در مقابل فارسی وان یا جم، صدا و سیمای ایران شبكه نمایش، نسیم و تماشا را ایجاد می كند تا از این طریق توازن ایجاد كند. یكی از دلایلی كه بی بی سی تولویزیون بی بی سی را در سال 87 راه اندازی می كند این است كه در حوزه نامتقارنی كه بر آن مسلط است باید محیط توازن را نیز بر هم بریزد.
داودی عنوان كرد: ما در حوزه دیپلماسی در حوزه تقارن در یك جنگ نامتقارن سنگین هستیم، كاری كه در حوزه دیپلماسی در ایران توازن در دنیا را دارد به هم می ریزد، حاج قاسم زمانی كه توازن در حوزه دیپلماسی را به هم می ریخت از آن انصار الله و مقاومت بیرون می آمد، راجع به دیپلماسی در ایران می توان گفت هر چه دیپلماسی در ایران فعال تر ضریب به هم زدن توازن نیز بیشتر می‌شود.
ایجاد خط موازی توسط اینترنشنال
داودی افزود: بی بی سی فارسی بسیار اصرار داشت كه اعلام كند فرمت دیپلماسی اتخاذ شده توسط ایران در چارچوب كاری است كه اروپایی ها بیان كردند، چرا كه دیپلماسی كه توازن را بر هم می زند پاد یا آنتی پاد آن برقرار كردن محیط نامتقارن در متوازن می شود و با ایجاد ابهام بیشتر می‌تواند جنس توازن را در ذهن مخاطب به هم بریزد، اینترنشنال معادل آن خط موازی را ایجاد كرد و از سطح مذاكرات فراتر می رود و به دنبال چیزی مانند قیمت مرغ می‌رود.
طاهری‌فر در ادامه در ارتباط با تلاش رسانه‌های بیگانه جهت تحت تاثیر قرار دادن ادراك مخاطبان گفت: رسانه های بیگانه در تلاش هستند تا ادراك های مورد نظرشان را بر افكار عمومی كشور تلقین و تثبیت كنند، از جمله كارهای این رسانه ها در این راستا بحران‌سازی مسائل و حوادث عادی با هدف ایجاد فشار روانی ، ایجاد نا امیدی است.
قنبری در ادامه گفت: این رسانه ها در تلاش هستند تا مصادره به مطلوب كنند و بخشی از آن چیزی كه توسط مخاطبان این حوزه لایه‌گذاری می شود، تأثیر نهایی اش توسط فردی كه دارد آن را طراحی و اجرا می‌كند روی حوزه ذهن مخاطب است.
وی در ادامه عنوان كرد: ترامپ در زمان انتخابات از شیوه تبلیغاتی ناجوانمردانه استفاده كرد و تصاویری را در ذهن مردم آمریكا ایجاد كرد كه فاقد هویت واقعی بود و تماما از ابزار های رسانه ای استفاده كرد، در دین خودمان در كتاب نهج البلاغه نیز شناختی‌ترین خطبه نهج‌البلاغه خطبه‌ای است كه امیرالمؤمنین فرمودند پرچم سپاه را به دست پسرش محمد حنفیه و چند جمله می فرمایند، اگر كوه ها متزلزل شد تو باید وایدار بمونی، دندان ها را بهم فشار بده، سرت را عاریت بده به خدا و چندین جمله دیگر چرا كه رو به روی سپاه اسلام مجموعه قرار گرفته كه جنسش از خود این ها است، این جا نیز دارد تصویر سازی شكل می گیرد آن جایی كه می گویند جمجمه ات را به خدا عاریه بده در حقیقت به این دلیل است كه ادراك در حال شكل گیری است.
جدایی دهه هشتادی‌ها از اجتماع جریان عادی جامعه
قنبری گفت: ما اجتماع را اگر بر وزن ارتفاع در نظر بگیریم نقطه مقابلش فضایی از اجتماع می شود كه باید یك نفر را به فردیت برسانید، در حال حاضر قدرت شبكه های اجتماعی بزرگ دنیا در این است كه جمعیت بیش تری را شامل می شوند، در حقیقت این جمعیت ها هستند كه سهم آنها را در بازارهای جهانی جا به جا می‌كنند. در خطبه 127 نهج البلاغه امیرالمؤمنین تعبیری دارند كه می‌گویند با اكثریت دیندار جامعه همراه شوید چرا كه یدالله مع الجماعه و بعد از آن مثالی می زنند كه می فرمایند از پراكندگی، تفرقه و جدایی از مردم بپرهیزید كه این طعمه شیطان است مانند گوسفندی گه اگر از گله جدا شود طعمه گرگ شده.
وی عنوان كرد: ما در شبكه های اجتماعی در حوزه ادراك به جایی می رسیم كه دهه هشتادی ها از اجتماع جریان عادی جامعه ایران جدا كرده بودند و به بی بی سی و اینترنشنال گوش می دادند و فردیت و جدا شدن از اجتماع و انسجام اجتماعی را شامل می شود.
داودی گفت: ارتفاع پست سازان افرادی هستند كه هر جایی كه ریل صاف جلو می رود خمی در آن ایجاد كنند، هر جایی كه رسانه های بیگانه راجع به افراد و نیرو ها كمپین می كنند به خصوص موضوعات محتوایی خطری را باید احساس كرد.
برنامه «امواج شبهه» گفت‌وگویی تخصصی پیرامون ماهیت‌شناسی و رفتارشناسی رسانه‌های فارسی‌زبان بیگانه است كه با هدف روشنگری و افشای تكنیك‌های رسانه‌ای است، روزهای یكشنبه و سه‌شنبه ساعت 16 به مدت 60 دقیقه از آنتن این شبكه به نشانی موج اف‌ام ردیف 103,5 مگاهرتز پخش می‌شود.
