«آتشسوزی جنگلها؛ آژیر خطر برای زندگی ما» در برنامه «سایهروشن» بررسی شد؛
برنامه «سایهروشن» رادیو گفتوگو به بررسی موضوع «آتشسوزی جنگلها و پیامدهای انسانی و اقلیمی آن» پرداخت.
رادیو گفتوگو، برنامه «سایهروشن» با محوریت مسائل اجتماعی و با موضوع «آتشسوزی جنگلها؛ آژیر خطر برای زندگی ما» روی آنتن رفت.
این برنامه با اجرای میثم رشیدی مهرآبادی و با حضور علیرضا رحمتی، متخصص و پژوهشگر آلودگی هوای صنایع، و رسول اشرفیپور، معاون امور جنگلهای سازمان مراتع و آبخیزداری كشور برگزار شد.
آتشسوزی جنگلها؛ پیامد سبك زندگی مدرن
آتشسوزی جنگلها از زاگرس تا هیركانی دیگر یك رخداد طبیعی فصلی نیست، بلكه هشداری جدی درباره پیامدهای سبك زندگی مدرن ماست. آمارها نشان میدهند بیش از 90 درصد حریقها در ایران ریشه انسانی دارند؛ از بیاحتیاطی گردشگران تا آتشافروزی عمدی سودجویان برای تغییر كاربری زمین و قاچاق چوب. این آتشسوزیها نه تنها درختان را نابود میكنند، بلكه تنوع زیستی را كاهش داده، فرسایش خاك را تشدید و با تولید دود و آلودگی هوا، سلامت انسانها را به مخاطره میاندازند. مقابله با این بحران نیازمند بازنگری در اخلاق محیطزیستی هر شهروند است.
علل و عوامل آتشسوزی جنگلها
علیرضا رحمتی: در ارتباط با مسئله جنگلسوزیها مباحث بسیار گسترده است. عوامل كشاورزی، علمی، اقلیمی، اجتماعی و گردشگری همگی در این رخداد مؤثرند. در برنامه امروز، مختصر به تعداد محدودی از این فاكتورها پرداخته و نهایتاً به راهكارهایی برای كاهش آتشسوزی میرسیم.
وی افزود: گستردگی جنگلها، بكر بودن یا نبودن آنها، شرایط اقلیمی، جریان هوا و عبور جاده یا رودخانه، همگی در شدت و گسترش حریق مؤثرند. نقش انسان نیز بسیار مهم است؛ تهسیگار، بنزین یا آتشافروزی عمدی از جمله عوامل انسانی رایج هستند.
وی ادامه داد: آتشسوزی جنگلها خاصیت جهش دارد و ممكن است طوفانی از آتش شكل بگیرد كه به فاصله دور منتقل شود. مناطق گرم و خشك مثل استرالیا و برخی مناطق آمریكا سالانه دچار هزاران آتشسوزی میشوند كه تركیبی از عوامل انسانی و طبیعی است.
پیامدهای آتشسوزی جنگلها
رحمتی: از دست دادن بافت زنده جنگل، كاهش اكسیژن، تهدید تنوع زیستی و تشدید تغییرات اقلیمی، از پیامدهای مهم این رخداد است. هر 10 هكتار جنگل حدود دو و نیم میلیون تن اكسیژن تولید میكند و آتشسوزی این ظرفیت را كاهش میدهد.
آمار آتشسوزیها در ایران
وی گفت: آمار دقیق وجود ندارد، اما مطالعات پنجساله جهانی نشان میدهد حدود 21٬800 كیلومترمربع ناشی از عوامل انسانی و حدود 13٬700 كیلومترمربع ناشی از عوامل طبیعی است؛ بنابراین نقش انسان تقریباً دو برابر طبیعت است.
اهمیت شناسایی علت آتشسوزی
رحمتی تأكید كرد: ارگانها و دستگاهها باید هر حریق را فوراً شناسایی و گزارش كنند. تهسیگار یكی از عوامل اصلی است و حتی اگر متخصصان نتوانند علت اصلی را شناسایی كنند، باید گزارشی ارائه و موضوع را ثبت كنند. رهاسازی تهسیگار در محیط زیست میتواند موجب آتشسوزی شود و باید به آن توجه ویژه شود.
اقدامات برای پیشگیری و مدیریت آتشسوزی
اشرفیپور: با توجه به سالهای خشكسالی، مهار آتشها دشوار است. آتشسوزی جنگلها و مراتع علاوه بر تهدید، گاهی موجب تسریع تحول و تكامل اكوسیستمها نیز میشود. در جنگلهای هیركانی این اثر بیشتر مشهود است و در جنگلهای زاگرس آسیبها شدیدتر است.
وی افزود: تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین باعث افزایش تعداد و سطح آتشسوزیها شده است. دهه 80، تعداد فقرههای آتشسوزی زیر هزار مورد بود؛ اكنون بیش از 2000 مورد و میانگین سطح آتشسوزیها بیش از 17 هزار هكتار شده است.
انواع آتشسوزی
اشرفیپور: آتشسوزیها به سه نوع سطحی، تنهای و تاجی تقسیم میشوند. حدود 80 درصد آتشسوزیها در جنگلهای زاگرس و هیركانی سطحی هستند و عمدتاً كف جنگل میسوزد. بازتوانی طبیعی در جنگلهای شمال كشور سریع است و معمولاً بین یك تا سه سال، تجدید حیات رخ میدهد.
برنامههای حفاظتی
وی ادامه داد: سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری اقدامات متعددی انجام داده است؛ توجه به تجهیزات همكاران، آموزش نیروهای اجرایی، جذب همیاران طبیعت، افزایش ارتباط با دهیاریها و همكاری با سازمان مدیریت بحران طبق قانون.
اشرفیپور: در آتشسوزیهای اخیر شمال كشور، مدیریت بحران و مأموران منابع طبیعی در چند نقطه همزمان وارد عمل شدند و آتش به نحو شایسته مهار شد.
آتشسوزی و نوزایی جنگلها
رحمتی افزود: آتشسوزی در جنگلهای هیركانی میتواند موجب نوزایی و جایگزینی نهالهای تازه شود و فاصله زمانی آن بین یك تا سه سال است.
آتشسوزی مصنوعی و فواید اكولوژیك
اشرفیپور توضیح داد: آتشسوزی مصنوعی یا «Artificial Fire» با كنترل دقیق، بخشهایی از جنگل را ایزوله و تحت كنترل نگه میدارد تا علفهای هرز و درختان كهنه حذف شوند و درختان ارزشمند بتوانند رشد كنند. تمهیدات امنیتی شامل آژیرها و پردههای آب برای جلوگیری از گسترش آتش انجام میشود.
برنامه «سایهروشن» با محوریت مسائل اجتماعی، كاری از گروه سیاسی ـ اجتماعی رادیو گفتوگو به تهیهكنندگی نادر بنیصفار است كه هر روز ساعت 12:30 از این شبكه رادیویی پخش میشود.
