تاریخچه آغاز به كار رادیو

تاریخچه تاسیس رادیو در ایران نیز با تلگراف بی سیم ارتباط دارد . در سال 1303 (1924م) ، وزارت جنگ وقت ، به منظور بر پایی مقدمات راه اندازی تلگراف بی سیم ، یك دستگاه كامل فرستنده بی سیم موج بلند به قدرت 20 كیلوات برای تهران و ....

تاریخچه تاسیس رادیو در ایران نیز با تلگراف بی سیم ارتباط دارد . در سال 1303 (1924م) ، وزارت جنگ وقت ، به منظور بر پایی مقدمات راه اندازی تلگراف بی سیم ، یك دستگاه كامل فرستنده بی سیم موج بلند به قدرت 20 كیلوات برای تهران و شش دستگاه موج بلند چهار كیلوواتی برای شهرهای : كرمانشاه ، تیریز ، كرمان ، مشهد و خرمشهر سفارش داد.

الف) ورود و تاسیس رادیو در ایران

تاریخچه تاسیس رادیو در ایران نیز با تلگراف بی سیم ارتباط دارد . در سال 1303 (1924م) ، وزارت جنگ وقت ، به منظور بر پایی مقدمات راه اندازی تلگراف بی سیم ، یك دستگاه كامل فرستنده بی سیم موج بلند به قدرت 20 كیلوات برای تهران و شش دستگاه موج بلند چهار كیلوواتی برای شهرهای : كرمانشاه ، تیریز ، كرمان ، مشهد و خرمشهر سفارش داد. www.irib.ir))

از همان زمان ساختمانهای لازم نیز در زمین های قصر قاجار احداث گردید و نخستین دكل موج بلند به ارتفاع 120 متر در این زمین ­ها نصب شد و دستگاه فرستنده 20 كیلواتی موج بلند نیز در روز 24 اردیبهشت نصب گردید و در همان زمان آموزشگاهی در وزارت جنگ به نام مدرسه بی سیم قشون تاسیس شد تا به تربیت نیروی انسانی لازم برای بهره برداری از فرستنده بی سیم اقدام كند .

بالاخره در روز 6 اردیبهشت 1305 و در ساعت سه بعد اظهر ، نخستین فرستنده بی سیم ایران ، به دست رضاشاه پهلوی با پخش تلگرافی برای دعوت عمومی جهت همكاری با كشورهای مختلف جهان گشایش یافت. (كاوه ، 1379: 15 )

هیات وزیران در روز 2 مهرماه 1313 استفاده از رایو را تصویب كرد ومقرارتی وضع شد كه برای نصب آنتن و استفاده از رادیو اجازه وزارت پست و تلگراف و تلفن لازم بود.( www.irib.ir) بدین ترتیب در ادامه ، مقدمات ایجاد رادیو در سال 1316 بر اساس گزارش وزیر پست و تلگراف وقت ، برای ایجاد مركز فرستنده­ی رادیو در تهران ، با اجازه و موافقت رضاشاه برای خرید سه دستگاه فرستنده رادیویی موج كوتاه وموج متوسط و همچنین احداث ساختمانهای لازم فراهم شدو به دنبال این اقدام تاسیس رادیو در تهران در ماده یازدهم اساسنامه سازمان پرورش افكار( كه در همام سال تاسیس شد) پیش بینی گردید. از اینرو به دنبال تصویب اساسنامه مذكور در روز 12 دی ماه 1317 و تشكیل كموسیونهای شش گانه آن از جمله رادیو، پی گیری و تاسیس نخستین رادیوی ایران بیش از پیش قوت گرفت .( حجازی، 1376: 13 )

سرانجام در 4 اردیبهشت 1319 اولین فرستنده رادیویی ایران در محل بی سیم در جاده شمیران افتتاح شد . www.irib.ir)) با حضور ولیعهد و سخنرانی متین دفتری (نخست وزیر وقت) این فرستنده گشایش یافت و به پخش برنامه كه شامل : اخبار، موسیقی ایرانی ، موسیقی خارجی و گفتارهای ساده در مورد كشاورزی ،بهداشت ، تاریخ، جغرافیا، ورزش،... بود پرداخت.(معاونت خدمات مدیریت و اطلاع رسانی ریاست جمهوری ، 1379: 19-25)

ب) برنامه های رادیو در ابتدا

درسال 1319 رادیو تهران در 24 ساعت شبانه روز تنها 8 ساعت برنامه اجرا می كرد كه شامل اخبار ، موسیقی ایرانی ، گفتار مذهبی ، فرهنگی و...بود، در سال 1322 رادیو تهران بخش دیگری به تعداد بخش های قبلی خود افزود و صبح­ها نیز برنامه های آن سه ساعت افزایش یافت . در سال 1324 برای روزهای تعطیل نیز برنامه مدون پخش می گردید.( www.irib.ir) در بدو تاسیس رادیو تهران دارای دو فرستنده كه یكی برای موج متوسط و دیگری برای موج كوتاه بود، برای پخش برنامه های خود از یك استودیوی در محل اداره بی سیم استفاده می كرد. در سال 1327 یك فرستنده در اختیار رادیو قرار گرفت و یك ساختمان كوچك در میدان ارگ برای پخش اخبار ساخته شد. در سال 1336 نام رادیو تهران به رادیو ایران تبدیل و بعدها در جنب رادیو ایران فرستنده­ی بنام رادیو تهران مشغول به كار گردید كه درآغاز تنها موسیقی از طریق آن پخش می شد.( www.irib.ir)

پ) شبكه های رادیویی

اداره رادیو در بدو تاسیس به اداره كل انتشارات و تبلیغات به مدیریت دكتر عیسی صدیق اعلم ، استاد دانشگاه واگذار گردید. كسانی كه در رادیو مشغول كار شدند از میان فرهنگیان و هنرمندان شایسته و باذوق انتخاب و از سایر وزارتخانها به اداره كل انتشارات و تبلیغات منتقل می شدند.( www.irib.ir)

مسئول تهیه و پخش اخبار رادیو ، خبرگزاری پارس بوده كه روزگاری آژانس پارس نام داشت (ایرنا كنونی) (www.irib.ir) البته با شعله ور شدن آتش جنگ جهانی دوم، پیشرفتهای رادیو در ایران همانند بسیاری از فعالیتهای دیگر در كشور متوقف شد.چند سال تقریبا وضع به همین صورت باقی ماند.(كاوه ، 1376 : 16)

اما پس از پایان جنگ، به تدریج كار رشد و گسترش شبكه­های رادیویی و ایجاد مراكز رادیویی در مركز استانها و برخی شهرستانهای مهم كشور دنبال شد.ابتدا در سال 1326 مركز رادیویی تبریز راه اندازی شد و سپس مراكز ارومیه، اهواز، شیراز، كرمانشاه، مشهد،كرمان، سنندج، زاهدان،رشت،گرگان، ایجاد شدندو تا سال 1340 ،تعداد آنها به 12 مركز رادیویی رسید.

این روند بعدها همچنان ادامه یافت. البته بسیاری از این مراكز در ابتدای كار از فرستنده­های ارتش استفاده می كردند، ولی به تدریج به فرستنده های اختصاصی رادیو مجهز شدندو همچنین این مراكز، برنامه­های خود را به زبان وگویش­های فارسی و دیگر زبانهای محلی اقوام ایرانی مربوط تولید و پخش می كردند.(حجازی، 1376: 14 )

ج) رادیو و دولت

شایان ذكر است كه پس از جنگ جهانی دوم، همچنین، به منظور دریافت پیام­های رادیویی توسط مردم، طرح­هایی نیز در خصوص تهیه و نصب گیرنده گیرنده رادیوو بلندگو در شهرها از طرف شهرداری و در برخی از روستاها توسط مالكان ده انجام شد كه اوج آن بعد از پیدایش رادیوهای ترانزیستوری ارزان قیمت بود. همچنانكه دولت وقت، در فروردین 1343 تصمیم گرفت همزمان با اجرای قانون اصلاحات ارضی و به منظور بالا بردن سطح معلومات فنی و اجتماعی كشاورزان و دستیابی به سایر اهداف تنظیم شده با همكاری بانك اعتبار كشاورزی و عمران روستایی، ترتیبی داده شود كه مقدار كافی رادیوهای ترانزیستوری ارزان قیمت تهیه و به اقساط طولانی از طریق شركت­های تعاون وروستایی در اختیار كشاورزان قرار گیرد كه این طرح به رشد و همه گیر شدن رادیو در میان تمام اقشار جامعه كمك كرد.(معاونت خدمات مدیریت و اطلاع رسانی ریاست جمهوری ،1379 : 307و 529-539)

پس از انقلاب اسلامی، نام رادیو و تلویزیون ملی به صدا و سیمای جمهوری اسلامی تغییر پیدا كرد و رادیو زیر نظر صدا و سیما دارای اهداف و تشكیلات خاص خود گشت و همكنون با شبكه های متعدد به كار خود همانند گذشته رو به پیشرفت ادامه می دهد.( www.irib.ir)